Viktor Mërkuri: Terrorizmi, të trajtohet si luftë, krim apo si sëmundje shoqërore?

Terrorizmi, të  trajtohet si luftë, krim apo si sëmundje shoqërore?

Nga Viktor Mërkuri

Me fundin e Luftës së Ftohtë dhe përfundimin e niveleve të ndryshme të rivalitetit midis dy superfuqive dhe të aleancave të tyre, një burim i rëndësishëm ushqimi  ideologjik dhe ushtarako-ekonomik u zhduk. Kështu për shëmbull ekstremizmi palestinez ja la vendin një moderimi gradual që u kurorezua me traktatet e ndryshme midis të dy palevë ku spikat si më i njohuri për opinionin publik botëror ai i Oslos. Por, sipas shume prej analisteve të fenomenit, shtete të ndryshme apo edhe superfuqi kanë kontribuar në një mënyrë apo në një tjetër, ose ndihmojnë akoma dhe sot, në rishfaqjen e fenomenit me përmasa tepër shqetësuese të terrorizmit.

Sot terrorizmi vazhdon të dominojë titujt e mediave të shkruara dhe elektronike dhe politik-bërjen aktuale, duke  u shndruar në një problem shqetësues që kërkon zgjidhje më shumë se sa temë mediatike. Por, a kemi të drejtë të marrin në konsideratë terroristët dhe terrorizmin si një kërcënim të vërtetë dhe, nëse po, si duhet të reagojmë me sfidat që paraqesin?

Natyra e dhunës teroriste në vetvete shtrihet në disa aspekte si: kombinimi i goditjeve të saj me letalitet të paparashikushëm, shqetësimet ekstreme, dhunë dhe përzgjedhje e pikës goditëse, në dukje të rastit, etj etj. Në qoftë se do të na duhet të analizojmë terrorizmin dhe ta specifikojm atë se në cilin grup akti të dhunshëm bën pjesë, si fillim do të na duhet ta analizojmë në disa nivele dhe konkretisht se përse duhet marë ai seriozisht.

-Arsyeja e parë është se terorizmi në vetvete është shumë shpesh produkt i një problemi më të madhë dhe më specifik. Sulmet teroriste  mund të kenë relativisht nivel të vogël efekti, duke marë parasysh edhe numrin e vdekjeve të 11 Shtatorit dhe ta krahasojmë me fatkeqësi natyrore ose luftra formale, por krijojnë probleme dhe çështje shumë më të gjera me të cilat qeveritë duhet të përballen. Gjë e cila ka rezultuar mëse e vërtetë në konfliktet e ndryshme në Israel, Palestinë, Indi, Pakistan, Çeçeni, Sri Lanka, Spanjë, Liban dhe në vende të tjera rreth globit

-Por problemi qëndronë se duhet të reagojmë në nje shkallë të tillë, në të cilën të arijmë të kuptojmë arsyet e terorizmit dhe mbi të gjitha, për të realizuar këtë, nuk duhet të harojmë se disa herë ndodhen arsye serioze mbrapa një akti terrorist,pavarësisht se këto arsye nuk e legjitimojnë terrorizmin në asnjë mënyrë.

-Arsyeja e dytë për të marrë shumë seriozisht kërcënimin terrorist është se, ndoshta, shkalla e kufizuar e kapacitetit terrorist mund të jetë gati të ndryshojë në praktikë.

Por duhet të kihet kujdes në pamje  të zymta të ‘'reja’' gjoja terroriste.

Çdo dekadë të fundit ka pasur deklaratën e vet të terroreve dhe akteve terroriste ‘'të reja’'. Kjo ka qenë mëse dukshme në vazhdimin e gjatë të 9 / 11, ku, që atëherë numri i botimeve kundër terrorizmit është rritur jashtëzakonisht shumë, por me njohuri,analiza dhe argumentime shumë të dobëta të asaj që ka ndodhur para vitit 2001, ose familiaritetin e madh nga ajo që ka  marrë edhe pas sulmit mizor të 11 Shtatorit.

Fillimisht, emëruesi i përbashkët i terrorizmit ishte përdorimi i dhunës masive për të promovuar qëllime të caktuara politike dhe ideologjike.

Sot termi “terrorizëm” përbën për shumë qeveri mbështetjen “legjitimuese” dhe mbulesën e duhur politike për të karakterizuar kundërshtarët politikë dhe jopolitikë (siç janë grupe të ndryshme minoritare brënda shteteve) në çdo kundërshtim të dhunshëm të politikës zyrtare të shtetit. Këtë gjë po e shohim qoftë në disa vende të BE-së (psh: Spanja dhe ETA, apo Britania e Madhe dhe IRA) qoftë dhe në shumë vende në zhvillim me qeveri totalitare. Kështu kemi një masë të madhe përcaktimesh për terrorizmin të cilat në shumicën e tyre mbulojnë një gamë të caktuar të fenomenit dhe kontribuojnë pak ose aspak në analizimin total të fenomenit. Në qarqet akademike, përshkrimi i fenomenit të terrorizmit që është i pranuar nga shumica e studiuesve është ai që e përcakton atë si : “…përdorimi i dhunës, ose kërcënimi për përdorim të dhunës, me qëllim arritjen e synimeve të caktuara politike, fetare ose kombëtare/nacionaliste, që drejtohet ndaj një objektivi (personi ose grupi personash), e cila, dhuna, nuk ka lidhje medoemos me arritjen e qëllimit të aktivitetit terrorist në vetvete, por kryesisht me shkaktimin e frikes dhe impresionimin e kundërshtarit të përcaktuar…”.

Për shtetet ndaj të cilave ka prova të mjaftueshme për një përkrahje shumëvjeçare të grupeve ekstremiste është padyshim Irani, në të cilin deri para pak vjetesh grupet ekstremiste ndihmoheshin në mënyrë sistematike dhe gati publike nga shteti. Qëllimi i mulejve siitas, drejtues të Iranit, ishte nga njera anë të ndihmoheshin prej këtyre grupeve ekstremistëve në zhdukjen e krerëve të opozites iraniane dhe  nga ana tjetër, të krijonin destabilitetin e nevojshëm në rajon, në mënyrë që Irani të konfirmohej si “shteti lider” i vendeve të rajonit dhe të përfitonte ekonomikisht në rrjetin e transportit të naftës. Siitët, që kanë marrë përsipër qeverisjen e vendit, janë akuzuar vazhdimisht nga opinioni ndërkombëtar për mbështetje të grupeve fondamentaliste islamike në tre plane: në atë të ndihmës financiare, propagandës idelologjike dhe mbështetjes politike, si dhe për tendenca hegjemonike në rajon, sidomos në Irakun e pasluftes. Siria, nga ana e saj s’mbetet më pas në këtë fushë, pasi është e njohur dëshira e saj për të marrë drejtimin e levizjeve palestineze, si gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, ashtu dhe mbas saj. Sudani dhe Afganistani me qëndrat e shumta të përgatitjes ushtarake dhe ideologjike të ekstremistëve janë gjithashtu të njohur në opinionin botëror, ashtu sikurse është dhe Libia në periudhën e kolonel Kadafit, diktatorit i cili synonte që të krijojonte një bashkim mbarëarab të shteteve të Bregut Jugor te Mesdheut.

Por rreziku i terorizmit ka tejkaluar ato kufi që dikur ishin “tradicionale” të saj dhe janë shpërndarë anembanë, kudo që mendohet nga ta se do të kishte efektivitet me të mirë një akt i tyre terrorist, dhe kjo shpesh është e mundur për të adresuar problemet themelore, të cilat vet terroristët sjellin si justifikim për dhunën e tyre, në mënyrë të tillë si të vërtetë për të minuar mbështetjen për terrorizmin. Në të vërtetë, shumë shpesh ndodh që zona e terroristëve supozuar do të jetë e kënaqur me korrigjimin në rënie shumë të shkurtër të asaj që terroristët vetë kanë kërkuar sipas nevojës. Shembujt specifikë përfshijnë Bask-un në Spanjë, dhe Irlandën e Veriut. Dështojnë për të njohur dhe për t'iu përgjigjur një realitet të tillë duke shkaktuar rreziqe dhe pakënaqësi më të madhe nga sa është e nevojshme dhe madje edhe mbështetjen në rritje për dhunën terroriste.

Ndjenja e pasigurise per zhvillimet dhe format e ardhshme të terrorizmit do të ndikojë në mënyrë vendimtare në përcaktimin e politikave internacionale që ndjekin natyrisht politikën e jashtme amerikane, në pamundësi për të patur një sistem të pavarur vlerash dhe normash. Marrdheniet tradicionale miqesore që SHBA-të kanë zhvilluar me rregjimet totalitare filoperëndimore të Lindjes së Mesme, mosdhënia e rëndësisë së duhur çështjes palestineze (mbështetja e plotë politikës së Ariel Sharonit), mohimi i observimit të shkaqeve reale të terrorizmit (të cilat duhet të kërkohen më tepër në politikën shumëvjecare të Perëndimit ndaj vendeve të Botës së Tretë në përgjithësi dhe të Lindjes së Mesme në veçanti, në denigrimin social dhe ekonomik të këtyre shoqerive i cili erdhi si pasojë e lënies së tyre në stadin e kolonializmit ekonomik, duke krijuar kushtet më të përshtatshme per lulezimin e ekstremizmit islamik), vërtetojnë që mbas fundit e Luftës së Ftohtë dhe sidomos mbas 11 Shtatorit, re të zeza duken në horizont.

Shembujt e Afganistanit dhe te Irakut, ashtu sikurse dhe politika e kërcënimit paraprak të vendeve të tjera të aksit të së Keqes, padyshim që krijojnë dhe do krijojnë në të ardhmen jo shumë të largët epiqendra destabiliteti.

Ndërkohë që sulmet teroriste në vende të ndryshme të botës paraqiten nga ana e venedeve viktime nën to, si sulme kundër jetës së qytetarëve të pafajshëm dhe kërcënim themelor ndaj të drejtave të njeriut, nga ana e sulmuesve paraqiten si vendosja e drejtësisë së zotit ose allahut tek ata  të cilët duhen dënuar. Por në thelibin e tyre dhe pasi ‘dritat’ kanë rënë shohim njerëz të pafajshëm të paguajn me jetën e tyre hakmarjen dhe urejtjen.

Sipas gjykimit tonë, terrorizmin do ta klasifikoja si një luftë, një luftë të përgjakshme por dhe luftë ndaj ideve, fundi i së cilës nuk mund të arihet aq kollai.

Asnjëra nga palët nuk do të arijë ndonjëherë fitoren dhe përfitimin absolut ndaj tjetrës.

Terrorizmi nuk ka “respekt” për kufijtë shtetërorë, dhe problemi, duke u zhvilluar në çdo pjesë të botës sot, do të sigurojë teren të mjaftueshme për tu bërë problem në të gjitha terenet  nesër.

Terrorizmi është një përbindësh, si krijimi i Frankenstein-it..

Ky në vetvete është edhe një kërcënim për ato vende që krijojnë ose që e nxisin atë. Prandaj, terrorizmi është një fenomen që duhet të dënohet, luftuar, rezistuar, kontrolluar dhe, përfundimisht, eliminohen në të gjitha nivelet-kombëtare, rajonale dhe ndërkombëtare. Kushtet e nevojshme për fshirje të terrorizmit duhet, në përputhje me rrethanat, të kultivohen dhe forcohen në nivele kombëtar, rajonale dhe ndërkombëtare,  të njëanshme, bilaterale apo multilaterale.

Aktet terroriste përballë një shteti nuk mund të eliminohen nga shtetet e prekura, vetëm për shkak të lidhjes ndërkombëtare të grupeve terroriste. Është, pra, e qartë se të gjitha kombet duhet të formojnë një front të përbashkët për të luftuar terrorizmin. Nëse fryma shumë të nevojshme të bashkëpunimit ndërkombëtar në shkallën e kërkuar nuk është vendosur si duhet, bota do të bëhet një vend i rrezikshëm për të jetuar.

Është për këtë arsye që paqja e botës dhe të sigurisë do të përcaktohet nga suksesi i përgjigjes nga të gjitha kombet ndaj çdo lloj terrorizmi veçanërisht për terrorizmin ndërkombëtar.