Abdullah Zymberi: Një vepër shkencore me plot gabime morfologjike e sintaksore

Një vepër shkencore me plot gabime morfologjike e sintaksore

Nga Abdullah Zymberi

Sipas mendimit tonë kjo vepër s’është dashur ta shohë dritën e botimit, sepse është e mbushur përplot me gabime morfologjike e sintaksore. Është turp të dilet para botës shkencore me vepra të këtilla, sepse sipas “këtij moti” vaj halli për shkencën tonë. Dijetarë të këtillë do ta shpien atë së shpejti në theqafje.

Kjo vepër nuk ka asnjë vlerë shkencore, prandaj duhet larguar sysh sa më parë. Disa nga gabimet në këtë vepër janë të shënuara më poshtë. Nga fusha e morfologjisë kemi veçuar:

Parafjalën –te– e shkruan me formën –të-, si: Si të Buzuku, Budi, Bardhi, (në vend të te Buzuku, Budi, Bardhi) f. 8. Si të fjalët që janë shumë të dukshme në revistën tonë (në vend të: Si te fjalët...) f. 30. Si të shembujt (në vend të: te shembujt) f. 32. Nga shkrimet e para të Buzuku (nga shkrimet e para te Buzuku) f. 35. Evidencuar edhe të Frangu i Bardhë (duhet: te Frangu i Bardhë) f. 34. Por të fjalët e përbëra (duhet: te fjalët e përbëra) f. 63.

Nuk di t’i lakojë emrat nëpër rasa. Nuk e di lakimin e emrit revistë në trajtën e shquar të numrit njëjës në kallëzore, si: Në revistë tonë kemi ndeshur në këto tipe (duhet: Në revistën tonë) f. 33. Edhe këso gabimesh bën doktori i “Kirili e Metodi-t” të evidencuara në revista “Përpjekja shqiptare” (duhet: në revistën) f. 17. Një problem tjetër në vetë substrati (duhet: në vetë substratin) f. 94. Në revistë në fjalë (duhet: në revistën në fjalë) f.54. A thua di shqip ky njeri? Pastaj vijon: sepse gjuhë shqipe ka nyjë të prapavendosur (duhet: gjuha shqipe dhe jo gjuhë shqipe) f. 98.

Po kështu edhe: është objekti i këtij studimit (duhet: i këtij studimi) f. 37.

E përdor gabimisht parafjalën -me- në vend të pjesëzës –më-, si: Të cekur me lart. (duhet: të cekur më lart) f.11. Për me gjerësisht shih pjesën (duhet: për më gjerësisht shih pjesën) f. 17. Si në shembujt e shënuar me lart (duhet: më lart) f. 36.

Te sistemi përemëror kemi veçuar: Përemrin pronor i vet, si: Mirëpo ai bie ndesh me mendimin e vetë (duhet: me mendimin e vet) f. 21. Përemrin dëftor e përdor me formën– përemri dëftorë, si: e njëjta pozitë e përemrit dëftorë (duhet: përemrit dëftor) f. 97. Dëftorin të tilla e përdor në vend të dëftorit (gj.m) të tillë, si: kemi evidencuar shembuj të tilla (duhet: shembuj të tillë) f. 29. Me fjalë të tjera, nuk e dallon gjininë e dëftorëve.

Nuk e di shumësin e mbiemrave, kur këta janë të shoqëruar me emra, si: Ndër të tjera të numërorët themelor (duhet: te numërorët themelorë) f. 111. Tek numërorët themelor (duhet: numërorët themelorë). Para numërorëve themelor (duhet: para numërorëve themelorë) f. 119. Mirëpo e shkruan populli shqiptarë (duhet: populli shqiptar). Këtë do ta quanim katastrofë e përtej katastrofe.

Sistemin foljor, burri i botës, e ka gjymtuar fund e krye, gjithsej. E gabon kohën e tashme të dëftores, si: G. Meyeri, i cili e nxjerrë (duhet: e nxjerr) f. 29. Në qoftë se mbiemri përdorët (duhet: përdoret) në të cilën përshtatët në gjini (duhet: përshtatet në gjini) f. 113. Për sa i takon gjuhës shqipe mbetët historikisht (duhet: mbetet) e cila rrjedhë prej (duhet: e cila rrjedh) f. 41. për romanin Florimont të vitit 1188 bënë fjalë (duhet: bën fjalë). Edhe kështu po u shkruaka, a !? Vendin kryesor e zënë ndërtimi frazeologjik (duhet: e zë) f. 41. Dr. Millaku edhe foljen lind në kohën e tashme të dëftores e shkruan me -ë-, si: Mirëpo, këtu lindë një pyetje (duhet: lind), f. 116. Kjo është një diçka e pafalshme, të nderuar lexues.

Këso gabimesh nuk bëjnë as nxënësit e shkollës fillore. Ja se si e formon kohën e kryer të thjeshtë, zgjedhimin jovepror të saj dr. Millaku: Pjesëzën formante –u– ia paravë pjesores së foljes, si: Kjo pozitë e nyjës u trashëguar (duhet: u trashëgua) f. 97. Pastaj në leksikun tonë u zgjeruar (duhet: u zgjerua).

Foljen hyj e përdor gabimisht në vetën e tretë shumës të së kryerës së thjeshtë, mirëpo ka menduar për vetën e tretë shumës të dëftores, si: Në rrymën e parë hynë autorët e huaj (duhet: hyjnë) f. 7. Dr. Millaku, ky mosnjohës i Morfologjisë sonë, e tepron kur e përdor foljen prapangjit në të kryerën e thjeshtë me formën e gabuar ju prapangjitë, si: Me kohë ju prapangjitë emrit parapris. (duhet: iu prapangjit). Mbase as në kohën e Buzukut nuk është shkruar kështu.

Edhe kohën e kryer të dëftores e gabon, si: që janë përcjellur (duhet: janë përcjellë) se një gjë e tillë e ka vë re (duhet: se një gjë të tillë e ka vënë re), domethënë nuk e di foljen vë në kohën e kryer të dëftores. Të nderuar lexues, kështu nuk shkruhet. Po më duhet të pushoj pak, sepse gati jam duke plasur, duke pëlcitur. Nga sistemi i numërorëve e kemi veçuar:

Numërorin rreshtor e katër, si: kurse në shembullin e katër (duhet: në shembullin e katërt) f. 41. Këtë gati gjithkush e di, por duke e përjashtuar dr. Millakun.

Nga sistemi ndajfoljor e kemi veçuar ndajfoljen lart, të cilën Millaku e shkruan gabimisht me –ë-, si: që nga dy e lartë (duhet: lart) f. 102. Nga fusha e pjesëzave e kemi veçuar: Pjesëzën gjer, të cilën autori e shkruan gabimisht me formën gjerë, si: Etimologjia gjerë diku e drejtë (duhet: gjer) f. 26.

Te kapitulli “Studim krahasues i nyjës së prapme të gjuhës shqipe - gjuhëve ballkanike” studiuesi ynë “ka rrahur ujë në havan” kot së koti, sepse atë fushë kërkimesh s’e di fare. Aty s’ka mundur të thotë asgjë të re, sepse atje vetëm ka rrotulluar fjalë e mendime të historianëve të gjuhës, të atyre që janë marrë qëmoti me atë fushë kërkimesh. Sa keq është kur nuk ia di hallin vetvetes.

Përnjëmend është keq.

Tevona (kupto-pastaj), për ç’arsye dr. Millaku e ka përkthyer në anglisht këtë punimin e tij shkencor, kur ai s’e di shqipen? Ama, nuk e di hiç Morfologjinë dhe Sintaksën e shqipes. Ne kemi mbetur pa mend, kur e kemi parë prof. Ushakun, redaktor shkencor të kësaj vepre. Me gjithë respektin ndaj prof.

Ushakut na duhet të themi se kësaj radhe ka shkelur në dërrasë të kalbët, sepse ia ka dhënë lejen për botim një vepre që nuk e ka merituar të botohet. Duke e përmbyllur këtë vështrimth tonin rreth kësaj vepre jemi të shtrënguar të shtojmë, pa ndërdyzje, kësi doktorë shkencash nuk i duhen shqipes sonë, sepse shkencën e saj e dëmtojnë, rëndë e dëmtojnë. I dhamë këto vërejtje, për t’i treguar dr. Millakut se shkenca nuk bëhet shkel e shko, ajo s’mund të fshihet, del në shesh. Pastaj, Millaku, ç’është më e keqja, kujton që di, mirëpo, për fat të keq, këtu nuk ka ditur. Inshalla do Zoti e di tjetërherë!