Luan Kalana: Dritero Agolli, gjeniu i letrave shqipe, homeri i gjalle i Shqiperise...

MEDITIM

Me rastin e pervjetorit te ditelindjes

" Kur nga gjumi do te zgjohesh dhe nuk do te shohesh me diellin:

O do te kesh vdekur[por jo ti se je i pavdekshem]

O je Dielli vete!"

Jim Morrison

DRITERO AGOLLI,

gjeniu i letrave shqipe, homeri i gjalle i Shqiperise...

Nga Luan Kalana

Te shkruash per te madhin Dritero,eshte shume pak,pasi veprra e tij madhore e voluminoze me vlera te pasura e te pakrahasueshme per te sotmen e te ardhmen e kombit tone e te njerezimit, eshte nje thesar i cmuar kulturor,ne plejaden e shkrimtareve moderne ,te ers se re.

Dritero Agolli, kollosi gjigandi,gjeniu i letrave shqipe,homeri i gjalle e i vertete jo vetem i Shqiperise por i mbare qyteterimit modern, qe ka bere epoke ,ne kufijt e dy shekujve,e qe i ka kenduar tere jeten njeriut si qenia me e pasur e planetit,qytetarit modern e te civilizuar,shqiptarit,vendlindjes e shoqerise,me te gjitha plaget e saj,e qe i ka thurrur hymne poetike Shqiperise nje hallemadhe shekullore ,si nje Iliadee diteve tona,me vlera madhore, nje vend i vogel .por me nje komb te madh e ne zemer te Europes..

Duke biseduar me nje nga mesueset amerikane Mrs.Joenn, ketu ne Amerike ,kur shkonin ne shkolle per anglisht iu lutem asaj por edhe vete ajo ishte e interesuar per Shqiperine, vecanerisht per letersine,nje hulumtuese, per autoret tane e krijimtaria e tyre sa njihen e sa jane te perkthyer ne gjuhet e huaja , si Gjergj Fishta ,Naim Frasheri e vellezerit e tij.Mjeda e Cajupi, De Rada e Asdreni, Migjenin , e te tjere te diteve tona . Ajo pas nje jave na permendi,Faik Konicen,Fan Nolin ne anglisht,Sejfulla Maleshoven ne frengjisht,Petro Markon ne spanjisht e te tjere. Me te perkthyerit ne disa gjuhe te huaja jane Ismail Kadare e pastaj vijne me rradhe Dritero Agolli e te tjere. Per kete ajo kish lexuar nga nje poet i huaj ,,i cili thoshte se eshte nje nga poetet [per Diritero Agollin]me te medhenj popullore te Shqiperise,nje Homer i gjalle i Ballkanit” !.

Ai mbetet nje poet i dale nga balte e tokes nga shpirti i saj,” nje plis i saj” sic thote vete,.

Nje talent gjigand,dhunti e mecurise njerezore,nje gjeni i letrave i ndjenjave shpirterore,i fjales se arte,qe flet me gjuhen e zemres,nje lider urtesie i paqes mbitoke,nje qytetar i thjeshte shqiptar, vellai i gjithe vellezerve.Ralle gjen ne bote nje shkrimtar nje gazetar qe ta kete shkelur pellembe per pellembe vendin e tij e qe te jete ulur me ta per te qare hallet e varferise,si hallet e shtepise.,e pastaj te shkruaje e t’i ngere ata ne peddiestal,personazhet e veprave te tij ,nje Milosao i diteve tona. Nje mendjenditur e trim,ralle bashkohen keto dy cilesi tek nje njeri, per te drejten ,per paqen.Poeti i historise se Shqiperise te shenjte te shtrenjte ,te lashte e etnike ,te pasur e krenare per cdo kombas.Nje nder lideret e demokracisete vjeter e te re,udheheqesi shpirteror i masave te ulte te medha te popullsise qe ka bere e bejne historine e kombeve e te shteteve te planetit toke Prandaj jemi krenare dhe e therasim babai i letersise se re e moderne ,i letersise e i pozise popullore,i madhi Dritero! …

Ai eshte nje muze i gjalle tipk i popullit shqiptar,me krijimtarine e tij voluminoze e te pa shtershme,nje shiptar i mencur, trim e paqedashes,per liri paqe e demokraci.,shembull per tere njerezimin e sotem e te brezave te ardhshem .Ai eshte nje artist i kalibrit boteror,qe me gjuhen e penes,ka levruar te gjitha llojet e gjinite e letersise,te artit te madh te popullit,,njohes i thelle e realist, qe kritiket me me ze e kane veshtire ta kategorizojne ,shkrimtar apo gazetar,publicist,poet e apo prozator ,novelist apo romancier,komedian apoi fabulist,dramaturg apo skenarist filmash qe produceret mefamoze sot ne bote ,do ta kishin zili te prodhonin filma me skenaret e tij poetike e letrareteper njerezore e realiste, e jo te fabrikuara .Keto jane vetem disa vleresim nganje qytetari te thjeshte te nje lexuesi, te nje ish nxenes e student i tij qe tere jeten s’mund ndane se lexuari librat e tij,,si buka qe hame krijimtaria epoetit si nje ushqim i shpirti,,qe as s’mund te krahasohen me vleresimet e njerezve te medhenje ,lidereve e personaliteteve te letrave e te letersise,te kritikes e te historise boterore Dritero Agolli bashke me bashkekohesin e tij,I.Kadare jane dy kolloset me te medhenj te letrave shqip, te letersise moderne boterore, qe po bejne epoke ne kufijte midis dy shekujve ,te cilet meritojne vemendjen e interesin per cmimin Nobel,pavaresisht se jane te dy binjake te historise,apo nga nje vend i vogel , apo se fame e tyre zbehet nga hija e megallomaneve te evropes plake. ..

Le t’i leme vleresimet tona, le te gjykoje historia e brezat e ardhshem,por as edhe ne bashkekohesit e tij ,s’duhet te rime goje mbyllur . Le te zbresim me kembet ne toke,si nje poet gjeni ,flala e tij ne poezi, ne varg,eshte si note e nje pentagrami pa mbarim ,ai kendon nuk shkruan, flet shpirti,zemra e tij,prandaj ai eshte i lexueshem i kuptueshem ,komunikues me masat e gjera te popullsise,me hallet e tyre. per brengat e vet.. As i thuri ai Himn Shqiperise ,ne poemen madhore,me mire se kushdo tjeter deri me sot,qe eshte me shume se nje dokumente me vlera historike se sa letrare ,nje thesar i pasur e i trashegueshem ,kulturor e e artistik, moral e politik, per ne sot bashkeudhetaret e tij, por edhe perbrezat qe dote vijne. As i kendoi ai baballareve si asnje tjeter,si nje birbesnik i saj,duke na dhene nje mesazh edhe per te ardhmen ,per dashurine ,respektein e krenarin per prinderit tone te shtrenjt.. Nje filozof ,nje sociolog qe mbron shoqerine e sotme ,duke ruajtur familjen e prinderit,si berthama esaj,e paprekshme,si nje progres per shoqerine ne te ardhmen.Ai eshte nje shkrimtar shume dimesional,nje gjeni i vertete qe ka skalitur e pikturuar shpiritin e njeriut e kesaj qenie me te larte njerezore As eshte ai nje shkrimtar i madh qe ruan e dashuron origjinalitetin,vendlindjen,e i kendon asaj me pasion ,e ne menyre brilante si nje kengetar ze embel,Devollit, ne poemen e tij te dashur edhe per vete poetin,”Devoll,devoll” duke e ngritur ne pediastal ate e devolliun ne nje monument madheshtor ,nje obelisk yjnor… .

As eshte ai nje shqiptar,nj devolli me taban, e teper krenar per vendlindjen duke deklaruar se eshte devolli, se kjo toke ,kjo fushe ,ky lume ,keta fshatare bujq mjeshtra,keta baballare e nena mjeshtra te medhenj artiste e punetore, e bene ate shkrimtar, kjo toke ,ky plis,,e qe vete e deklaron ecdo here e prehet per te e per ata. As eshte ai devolli,ai shqiptar,kur thote per lumin e vogel Devoll, per gurgullimen e tij ,qe eshte me forta se ajo e lumenjeve me te medhenj te botes,se Nili,se lumenjte e Rusise e te Amarikes ,.As eshte ai nje patriot e atdhetar i madh ,edhe kur thote qe deshira ime ka qene te behesha mesues ,profesor qe te mesoja femijet e fshatit,tua mesoja gjuhen e bukur shqipe qe s’ka me te bukur ne bote se ajo.[Kete deshire ia plotesouan me qindra e qindra mesues qe sherbyen jo vetem ne fshatin e tij por edhe ne fshatra te tjere te Devollit[ashtu sic ndjehem edhe une krenar e modest qe kam sherbyer ne shkollen e Menkulasit disa vite , si mesues i gjuhes e i letersise duke i mesuar niperit e mbesat e tij], Si nje shkrimtar i vertete,ai ngrihet ,me lart se poltikat e sistemet,se i tille eshte shkrimtari ,sic pohin edhe ai vete,nje qeniee vecante.Shkrimtaret e artistet nuk i perkasin sistemeve e politikave ,por historise, e,ata ndikohen vetem nga rymat e epokat letrare qe jetojne,sic eshte edhe ai nje shkrimtar i ndikimeve letrare e te autoreve te lindjes e te te perendimit e as nuk duhet ngaterruar me ate punen e rendomte si qytetar ,per te marre nje roge ,per t’u ushqyer e per t’u veshur ,per te ritur femijet,duke i sherbyer nje shteti a nje bisnesi,nje partije a nje pronari,se ne fund te fundit sic thte edhe fjala e urte popullore shqipe,nje pervoje e mencurise shekullore ,,njeriu matet nga puna ,nga veprat e jo nga guna… .

As eshte Dritero Agollinje parashikues i mencur i te ardhmes,Vetem njerin krijim te tijin te permendim romanin “Shkelqimi i e renia e zotit Zylo” qe ironizon e satirizon me nje humor te thelle grotesk,personazhet e situatat, na pershkruan hapur s’eshte shume veshtire per te kuptuar ,renien e mbarimin e te ashtuquajturi sistem socialist-komunist, ,jo vetem ne Shqiperi por edhe ne Europe ne te gjithelindjen. Per ne vishocaret ka vlera specifike,pasi Dritero Agolli, si shume artiste e shkrimtare te shqiperise si Fatmir Gjata,Dhimiter Shuteriqi,Sterjo Spase,Sotir Andoni e te tjer.kane erdhur e vizituar ne fshat,kane ndenjur jo vetem me dite e jave por me muaj te tere qe benin punen prodhuese,duke u miqesuar aq shume me fshataret e duke u bere si banoret e saj. Mbajme mend ne femijte kur rendnim pas nje traktori me goma qe kish erdhur per here te pare ne shqiperi dhe e mesonte Driteroi,sa mire ngiste, e mesoi ,menjehere,pa le kur shruanin per Vishocicen,per ne, ne shtypin e kohes sa kenaqesi ndjenim e mbureshim me te. .Me krijimet ,me artikujt e shumte ne shtypin e kohes, dhe me fjalen e gjalle, ai bie me force kembanave dhe jep alrmin per shkaterimin e sistemit te vjeter e per kalimin paqesor ne sistemin demokratik duke u bere keshtu nje nga lideret e aktivistet kryesore e te mencur te demokracise ,qe me pas do te behet edhe kryetari parlamentit te pare demokratik ne shqiperine re. Ai mbete nje pishtar udherefyes i mendimit demokratik dhe i urtesise popullore ne te gjitha proceset demokratike e ato te tranzicionit ,duke qene realist i cilter,i guximshem e i hapur,e largpames per te ardhmen, nje lider i paqes e i pajtimit kombetar e mbare boterore. .

Le te gjendemi prane, mendimit e fjales se tij sa e kemi gjalle,megjithese ai na ka lene testamentin e tij ,amanetin e tij nepermjet vepres e krijimtarise se arte e te pasur me vlera te medha kombetare,qe mund te krahasohet me nje thesar perrallor per Shqiperine. Le te hedhim pas perden e herret qe jetoi dhe krijoi poeti,dhe te gjykojme e te vleresojme krijimtarine e tij,si nje pasuri me vlera kombetare,per kulturen,letersine,artin dhe historine ne teresi. Per te gjitha keto qe permenda si nje qytetar e lexues i veprave te tij ,mendoj qe jane vleresime te thjeshta e modeste per te, te krahasuar nga vleresimet e kontributet e tij per Shqiperine e per paqen ne bote, nepermjet letersise ,krijimtarise se tij madheshtore e shume te pasur boterore ,nga ato te autoriteteve e personaliteteve e larta,e te liderve boterore, Kam mendimin qytetar,si nje bashkeudhetar me te, qe po ben epoke ne kufijte e dy shekujve,te koheve moderne, me rastin e ditelindjes se tij,eshte ne nderin ,kenaqesin e krenarine tone kombetare,per t’i bere nje sherbese te vogel poetit e kombit ,Shqiperise ,ne krahasim me ate trashegimise te pasur qe po na le,ku mediat duhet te thone me shume fjalen e tyre..

Ne prag te 80-vjetorit te ditelindjes se tij [13 tetor 1931],e urojme jete te gjate me ate mendje te ndritur e largpamese qe ka edhe sot, duke i treguar edhe nje here Europes plake, e botes se qyteteruar,se nga ky truall e vatan kane dale gjeni e njerez te medhenj qe kane bere e bejne epoke, histori per te miren e njerezimit e paqen ne mbare boten .

Shkruar,shtator,2011.

Luan Kalana, SHBA.