Shpresat e demokracisë lidhen ngushtë me kërkimin e myslimanëve të moderuar të Lindjes së Mesme

Speciale/Shpresat e demokracisë lidhen ngushtë me kërkimin e myslimanëve të moderuar të Lindjes së Mesme
    
Që nga fjalimi i parë pas 11 shtatorit ku i bëhej thirrje kombit për luftë kundër terrorizmit, Presidenti Bush ka theksuar se “lufta jonë është kundër së keqes, jo kundër Islamit”. Dhe me të vërtetë, administrata e tij i ka etiketuar terroristët si “tradhtarë të besimit të tyre”, - të jashtëligjshëm që po “përpiqen të rrëmbejnë vetë islamin”. Nuk ka arsye për të dyshuar sinqeritetin e deklarimeve të tilla. Por në të njejtën kohë, këto pasqyrojnë gjithashtu një strategji të pakundërshtueshme - që do të thotë, të parandalohen xhihadistët për të fituar mbështetje të gjerë në botën myslimane. Qëllimi i politikës së Bushit është, t’i bëjë thirrje maxhorancës myslimane të ngrihet kundër akteve dhe ideologjisë së terroristëve. Ndërsa dijetari i Lindjes së Mesme Daniel Pipes ka thënë në lidhje me këtë se, “islami radikal është problemi dhe islami i moderuar është zgjidhja”. Ky është një aspekt i politikës amerikane, për të cilën nuk ka pasur në fakt kundërshtime. Por kjo ngre pyetjen: cili është saktësisht islami i moderuar, si dhe ku mund ta gjejmë atë? Vetë termi ndoshta është i pafat. “I moderuar” nënkupton një sasi apo gradë më të pakët të diçkaje. Një majtist i moderuar, për shembull, nuk është shumë larg të majtës. A është një “mysliman i moderuar” jo shumë islamik? Ta trajtosh këtë në këtë mënyrë do të thotë të pranosh se Islami është, e kuptuar ashtu siç duhet, armiqësor me perëndimin, si dhe që çështja është vetëm intensiteti i antipatisë. Kjo të le të kuptosh se duhet pranuar së terrorizmi është një rrjedhojë natyrale e një besimi të saktë ndaj dogmave islamike - premisa e vetme që me sa duket ne mohojmë. Është e vërtetë se dogma e monoteizmit (e besimit të një zoti të vetëm) e Islamit ngul këmbë se bota në tërësinë e saj duhet të njohë Allahun dhe mësimet e të dërguarit të tij të vetëm. Pjesë të shkrimeve të vjetra islamike nënkuptojnë një luftë të pamëshirshme derisa ky qëllim të arrihet. Por, gjithmonë sipas këtyre shkrimeve të vjetra, konkluzione të kundërta mund të nxirren nga pjesë të tjera. Sidoqoftë, është e qartë se jomyslimanët nuk mund të pranojnë një doktrinë myslimane të luftës kundër tyre dhe, nëse do të jetë nevoja, sigurisht do t’i përgjigjen luftës me luftë. Në të njëjtën kohë, është shumë e vështirë që jomyslimanët t’u tregojnë myslimanëve sa e devotshme duhet të jetë praktika e tyre, apo sa i fortë devocioni ndaj besimit të tyre. Nëse premisa e luftës sonë kundër terrorizmit është që myslimanët duhet të bëhen më pak të devotshëm, atëherë perspektivat për sukses do të jenë të pakta si dhe jashtë kontrollit tonë.
Kur flasim për myslimanë të moderuar si kundërpeshë ndaj ekstremistëve, atëhere, ajo që ne kërkojmë nuk ka të bëjë aspak me zellin e bindjeve të tyre të besimit. Për më tepër, ajo përqendrohet në pranimin apo kundërshtimin e pluralizmit. Në këtë pikëpamje, myslimanët ende mund të shpresojnë dhe luten për njohjen eventuale nga gjithë njerëzimi i të vërtetës së mesazhit të Muhametit (Të krishterët dhe çifutët bëjnë diçka të ngjashme). Por ata nuk mund të nxjerrin shpatën dhe të vrapojnë për arritjen e atij qëllimi apo të zgjidhin mosmarrëveshjet ndërmjet apo brenda vendeve me mjete të dhunshme. Kjo nënkupton metoda demokratike dhe shpirt tolerance. Por nëse kjo shpjegon se çfarë kuptojmë – apo çfarë duhet të kuptojmë – me myslimanë të moderuar, atëhere ku mund t’i gjejmë ata, dhe si mund të themi përcaktimin e vërtetë? Kamran Bokhari është një ithtar i dikurshëm i islamizmit, i cili u prish me ideologjinë e tij dhe tani është student i islamit radikal dhe drejtor i analizës së Lindjes së Mesme për firmën e informacionit privat StratFor. Bokhari ka zhvilluar një klasifikim të dobishëm për të dalluar në mes të katër grupeve të ndryshëm, se cilët janë identifikuar shpesh si myslimanë të moderuar.
Të parët janë qytetarë të moderuar të vendeve myslimane, për të cilët besimi dhe jo politika është kryesore për jetët e tyre. Ata luten përditë, agjërojnë gjatë Ramazanit, bëjnë haxhillëk nëse kanë mundësi ta përballojnë financiarisht, por tregojnë interes të pakët për çështjet publike. Duke përbërë një lloj mazhorance të heshtur, ata nuk marrin pjesë në aksione të dhunshme, dhe në pjesën më të madhe nuk i mbështesin ato. Grupi i dytë i moderatorëve përbëhet nga regjimet, si ato në Egjipt apo Jordani, “moderimi” i të cilave konsiston në rreshtimin e tyre me Perëndimin. Një grup i tretë përbën liberalët shekullarë, të cilët janë në shkallë të madhe në harmoni me vlerat politike dhe kulturore të perëndimit; shembujt e njohur përfshijnë romancierin e ndjerë egjiptian Nagauib Mahfouz dhe shkrimtarin irakian Kanan Makiya. Së fundi, ka grupe të ndryshme të vetëpërshkruar si islamikë, të cilët dallojnë nga mënyrat e dhunshme apo doktrinat ekstreme të islamikëve ët tjerë. Këta “islamikë të moderuar”, kështu quhen ata, janë duke kërkuar për një analogji te kristiandemokracia europiane: të kenë një qëndrim politik që është në disa kuptime i frymëzuar apo informuar nga idealet e besimit fetar, por që nuk është dogmatik si dhe jo përjashtues. Dy kategoritë e para të Bokharit – maxhoranca e heshtur apolitike dhe regjimet e aleancës me perëndimin – janë ashtu si janë. Të parët, ekzaktësisht për shkak të qetësisë së tyre, nuk ka gjasa të bartin peshë të madhe politike, dhe të dytët, ndërsa janë të vlefshëm, ata jo vetëm që janë të paaftë të arrijnë fitore në luftën kundër terror, por, nëpërmjet mohimit të tyre të lirisë politike, ndoshta ushqejnë terrorizmin.
Janë pikërisht në mes të grupit të tretë dhe të katërt - liberalët shekullarë dhe islamikët e moderuar – ku mund të gjenden influencat dhe asetet e luftës kundër terrorit. Dhe janë pikërisht këto dy grupe, dhe nganjëherë, marëdhëniet ndërmjet tyre që kanë qenë fokusi i masës më të madhe të hamednjes dhe debatit. Liberalët shekullarë janë padyshim grupi me afinitetin më të madh për demokraci dhe vlerat e tjera perëndimore. Për fat të keq, rezultatet e zgjedhjeve të fundit në Egjipt, Irak dhe Autoritetin Palestinez duken të kenë provuar se pikëpamjet e tyre komandojnë aleancë të vogël në Lindjen e Mesme myslimane, veçanërisht kur u përballën me forcat e papërballueshme të islamizmit. Sidoqoftë, në Egjipt, pavarësisht nga përkrahja e votës gjithëpërfshirëse, shekullaristi Ayman Nour fitoi 8% të votave për presidencën ndaj Hosni Mubarak në vitin 2005. Po këtë vit, në Irak, lista e irakianit Iyad Allawi fitoi një përqindje të njejtë, dhe partitë e tjera shekullare gjithashtu fituan vende në parlament. Këto grupe përfaqësojnë minoranca, por jo të papërfillshme. Në Autoritetin Palestinez, Fatahu shekullar humbi ngushtësisht në vitin 2006 ndaj Hamasit dhe, sipas sondazheve, mund të fitojë një garë të bërë sot. Ndërsa Fatahu shekullar historikisht nuk është gjë tjetër por vetëm liberal, në fakt ky ka qenë një pionier i terrorizmit. Megjithatë, sot, ndonëse me zor i spastruar nga terroristët, ai ka disa liberalë të rëndësishëm në kampin e tij, kryeministrin e shquar Salam Fayad dhe ministrin e jashtëm Riad Malki. Shembulli i Fatahut është një kujtesë se, për dekada të tëra, ideologjitë dominuese të rajonit - Baathismi pan-Arab, Nasserizmi, socializmi arab, komunizmi – ishin shekullarë të fortë dhe shpesh kundër besimit fetar në karakter. Në shekullin e XX, Lindja e Mesme myslimane përqafoi një sërë ideologjish shekullare autoritariste; prandaj, a nuk është e konceptueshme se një ditë kjo nuk do të përqafojë edhe shekullarizmin demokratik? Megjithëse liberalët demokratë janë në minorancë të madhe dhe ne nuk mund të investojmë interesat tona rajonale vetëm tek ata, ata janë mishërimi i vlerave që ne duam të kujdesemi. Edhe ndërsa kërkojmë aleatë të tjerë, do të ishte marrëzi morale dhe politike t’i braktisnim ata. Kjo na shpie tek lëvizja islamike, apo te disa elementë të saj. E lindur në vitin 1928 te “Vllazëria Myslimane” e Egjiptit, islamizmi mori krahë pas triumfit të revolucionit Iranian të vitit 1979, i cili polli “Republikën e parë Islamike”. Ndërsa u përhap, ky u bë në të njejtën kohë gjithnjë e më shumëngjyrësh. Të tjerët e shmangën dhunën, apo, pasi e kishin përqafuar atë njëherë, tani hoqën dorë prej saj. Disa fraksione, duke filluar me al Kaedën, janë të dhunshme deri në ekstrem. Të tjerët i shmangen dhunës apo, pasi e kanë përqafuar atë njëherë, tani kanë hequr dorë prej saj.
Pikërisht në mes të këtyre islamikëve jo të dhunshëm islamikët e moderuar – të mirëfilltë apo të rremë – janë parë. Në fakt kudo në Lindjen e Mesme, grupet islamike janë në opozitë, dhe shpesh ata janë forca opozitare më e fuqishme në skenë. Si viktima të shkeljeve të të drejtave të njeriut, si arrestimi i tyre arbitrar dhe torturimi, ata shpesh mbështesin demokracinë dhe të drejtat e njeriut, dhe të paktën në një kohë të afërt mund të jenë ata që do të fitojnë nga zgjedhjet e lira. Kjo është arsyeja pse, në kontekstin e kthimit të Amerikës në promovimin e demokracisë, ata janë parë të jenë teorikisht aleatë të duartrokitur.
Avokatët e hershëm të një aleance të tillë kanë përfshirë (por zor se të gjithë) liberalët indigjenë. Të kapur nga ankthi i dobësisë së tyre përballë regjimeve shtypëse, ata duken ndaj islamikëve, me ithtarët e tyre më të mëdhenj dhe më të devotshëm, si një kundërpeshë. Mendimi nuk është një gjë e re. Tek “Rruga e Sheqerit” (1957), volumi i tretë i romanit të madh “Trilogjia e Kajros,” romancieri Nagauib Mahfouz portretizon dy vëllezër aktivistë, një komunist dhe një islamik, në kohët para Nasserit. Për tmerrin e komunistit, mbledhjet e organizuara nga vëllai i tij islamik tërheqin turma më të mëdha; por një shok më i vjetër të cilin ai e besonte, e risiguroi atë se, në fund të fundit islamikët do t’i shërbejnë objektivave të komunistëve:
A nuk e shikon se ata përdorin gjuhën tonë kur bëjnë thirrje dhe flasin për socializmin tek islami? Edhe reaksionarët ndihen të obliguar të huazojnë fjalorin tonë. Nëse ata do të bëjnë një revolucion para nesh, ata do të realizojnë të paktën disa nga objektivat tona. Ata nuk do të jenë në gjendje të ndalin lëvizjen progresive të kohës.
Përsëritja aktuale e këtij tregimi filloi me burgosjen në vitin 2000 të Saad Edin Ibrahim, dekani i disidentëve egjiptianë. Duke zhvilluar një dialog brenda në burg me të burgosurit islamikë, Ibrahimi u largua i bindur se ata mund të ishin aleatë të vlefshëm. Ai shkroi: Bazuar në 30 vitet e mia të hetimit empirik në këto parti – duke përfshirë vëzhgimet e mia të shokëve të burgut gjatë 14 viteve që kalova në burgun egjiptian – unë mund të dëshmoj për një evolucion të rëndësishëm për sa i përket islamit politik. Në fakt, unë besoj se ne do të jemi dëshmitarë të lindjes se partive myslimane që janë me të vërtetë demokratike, si ato të kristiandemokratëve në Europën Perëndimore pas luftës së dytë botërore.
Gjatë luftës së vitit 2006 në Liban, i nxitur ndoshta nga zemërimi mbi aksionet ushtarake të Izraelit, Ibrahim shkon edhe më tej, duke i përshkruar islamikët në përgjithësi – jo vetëm ata paqësorët – si demokratët e vërtetë të rajonit.
Populli arab nuk i respekton regjimet sunduese, duke i konceptuar ato si autokratike, të korruptuara dhe jo kompetente…Islamikët e rrymës kryesore me suport të gjerë, me karakter qytetar të zhvilluar, si dhe me shërbimet që sigurojnë janë aktorët më të pëlqyer në ndërtimin e Lindjes së Mesme. Në fakt, ata tashmë janë duke vepruar kështu nëpërmjet Partisë së Drejtësisë dhe Zhvillimit (AKP) në Turqi, po kështu nëpërmjet të ngjashmes PJD në Marok, Vllazërisë Myslimane në Egjipt, Hamasit në Palestinë, dhe, sigurisht Hezbollahut në Liban. Dashamirësia e Ibrahimit ndaj islamikëve u përhap si diçka më e vazhdueshme nga dijetari i respektuar egjiptian Amr Hamzawy i Donacionit Carnege për Paqen Ndërkombëtare: Në botën e sotme arabe islamikët kanë marrë përsipër rolin e luajtur dikur nga lëvizjet liberale kombëtare dhe partitë majtiste. Ato janë lëvizjet masive të shekullit të XXI… Si gjithë lëvizjet e suksesshme, islamikët kanë qënë në gjendje të distilojnë një traditë të gjatë, komplekse filozofike në slogane të thjeshta, të cilat kanë zëvendësuar me shpejtësi pan-arabizmin dhe socializmin që dominoi rajonin deri në vitet 1970. Si rezultat, në shumicën e vendeve islamikët përfaqësojnë forcat e vetme të qëndrueshme opozitare në regjimet jo demokratike ekzistuese.
Hamzawy, si të tjerët, ka në mëndje veçanërisht “Vllazërinë Myslimane”, babain e gjithë grupeve islamike, si dhe atë grup që, në zgjedhjet parlamentare të vitit 2005 mundën Partinë Kombëtare Demokratike në shumicën e rajoneve (të zgjedhura me kujdes) ku ajo kandidoi. Kështu “Vllazëria” demonstroi potencialin e saj për të sfiduar pushtetin. Ky rezultat mund të ketë pasur të bëjë diçka me faktin se, një vit më parë “Vllazëria” kishte nxjerrë një “inisiativë reforme” duke theksuar “respekt për pluralizmin partiak, zgjedhje të lira, dhe rotacionin e pushtetit” si dhe (sipas fjalëve të zëdhënësit të saj) “barazi të plotë përsa i përket të drejtave dhe detyrave” për gratë dhe të krishterët e Egjiptit. Për të theksuar qëndrimin e saj të ri, në vitin 2004 “Vllazëria” madje filloi të zëvendësojë slloganin e saj tradicional, “Islami është përgjigja”, më një të ri: “liria është përgjigja” (Ndryshimi tërhoqi më shumë vëmëndje se prishja që i’u bë origjinalit në kohën për zgjedhjet e vitit 2005).
Në fillim, qeveria amerikane nuk lëvizi nga argumentet e Ibrahim dhe Hamzawy. Sekretarja e shtetit Rice riafirmoi politikën e SHBA-së: “në do të respektojmë ligjet egjiptiane... Ne nuk kemi ndërhyrë te “Vllazëria Myslimane” dhe... ne nuk do të ndërhyjmë.” Por të tjerët filluan të ngrenë zërin në interes të dialogut, madje edhe të bashkëpunimit. Sipas Joshua Stacher, një specialist i Egjiptit në Universitetin e Sirakuzës, faktet empirike vërtetojnë se “Vllazëria Myslimane” është kaq e angazhuar – në mos më shumë e angazhuar – te mospërdorimi i dhunës civile sesa te lëvizjet demokratike që Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur me vonesë në vende të tilla si Filipinet, Afrika e Jugut dhe Indonezi. Po, “Vllazëria” është shoqërisht konservatore. Por grupi është gjithashtu politikisht pragmatik, beson në zhvillimin institucional dhe, në mënyrë të përgjegjshme kundërshton qeverinë autoritare.
Një deklaratë më pak e guximshme por me më shumë influencë i së njejtës perspektivë u shfaq te revista “Foreign Affairs” me titull, “Vllazëria e Moderuar Myslimane”. Sipas autorëve Robert S. Leiken dhe Steven Brooke, që të dy të Qendrës Nixon, islamikët egjiptianë jo vetëm mund të shpejtojnë demokratizimin duke kundërbalancuar regjimet autoritariste, por i shërbejnë gjithashtu qëllimeve politike të SHBA. Ndërsa ata shkruan, “kritikët spekulojnë duke thënë se Vllazëria ndihmon në radikalizimin e myslimanëve, në fakt duket se Vllazëria punon për ti kthyer mëndjen myslimanëve për mos përdorimin e dhunës, dhe ti kanalizojë ata në aktivitete politike dhe bamirësie.” Dhe me të vërtetë, në Egjipt, në vend “të ndjekjes së një axhende të ndarjes së besimit fetar apo kulturore,” Vllazëria Myslimane “ndoqi rrugën e tolerancës.”
Eseja e “Foreign Affairs” u përhap nga një raport i bërë posaçërisht nga një krah i qeverisë amerikane dhe u paraqit në një seminar të Departamentit të Shtetit. Ky në vetvete jepte sinjalin e një interesi të ri zyrtar për Vllazërinë -– një grup që, më në fund, mbante 88 vënde në parlmentin egjiptian. Prillin që shkoi, disa ligjvënës të “Vllazërisë Myslimane,” duke përfshirë Mohammed Saad al- Katatani, lideri i bllokut të grupit parlamentar, mori pjesë në një pritje të një delegacioni vizitor kongresual amerikan të organizuar nga ambasadori amerikan, Francis J. Ricciardone. Kur Ricciardone u vu nën kritikat për këtë ftesë e cila mendohej se ishte e gabauar, “një zyrtar i lartë amerikan” e risiguroi Newsweek se “ftesa ndaj el-Katatni ishte “sqaruar” nga Departamenti i Shtetit”.
Dhe me të vërtetë, interesi i qeverisë amerikane në bisedimet me përfaqësuesit e “Vllazërisë Myslimane” është i lehtë për t’u kuptuar. A nuk u lodh më kot Washingtoni me krizën iraniane të vitit 1979 kur kishte rënë dakord që më parë me kërkesën e shahut për të mos pasur kontakt me opozitë e tij? Sidoqoftë, të bisedosh me “Vllazërinë Myslimane” ishte një gjë, ta shohësh këtë si një forcë për demokraci apo moderim është një gjë krejt tjetër.
Në esenë e tyre Leiken dhe Brooke bëjnë shumë për pjesëmarrjen e Vllazërisë në zgjedhjet egjiptiane, duke e vënë këtë në kontrast me qëndrimin e marrë nga simpatizantët e Abu Musab al-Zarkawi, kreu i al Kaedës në Irak, i cili kërcënoi se do t’i trajtonte gjithë votuesit si “të pabesë.” Xhihadistët, shkruanin ata, “e urrejnë Vllazërinë Myslimane… sepse ky kundërshton xhihadin global dhe përqafon demokracinë.” Por sa është provuar kur një grup që është përjashtuar nga pushteti pranon demokracinë? Ashtu si Abdul Rahman al-Rashed, gazetari saudit i cili tani drejton rrjetin e telvizionit al-Arabiya ka thënë në lidhje me këtë, “Problemi nuk është tek dhënia pushtet islamikëve – problemi është se më në fund do të jetë e pamundur ta heqësh këtë nga duart e tyre me mjete demokratike.” Në rastin e “Vllazërisë Myslimane,” një arsye e fuqishme për të pasur kujdes paralajmërimin e al-Rashedit është fakti se organizata nuk është vetë demokratike. Përkundrazi, ajo drejtohet nga një “Guidë e Përgjithshme” e cila është zgjedhur përjetësisht nga 15 antarë të Këshillit të Guidës së Përgjithshme. Po kështu, vetë këshilli nuk është i zgjedhur nga të gjithë; përkundrazi, ai vetë-përjetësohet duke zgjedhur antarë të rinj për të mbushur vëndet bosh kur ato ndodhin. E gjithë struktura e organizatës është nga lart poshtë, duke i ngjarë të ashtuquajturës “centralizëm demokratik” të partive komuniste perëndimore. Dhe antarësia është sekrete.
Mund të kundërshtohet që grupi është zyrtarisht i jashtëligjshëm në Egjipt, prandaj ky është i detyruar të marrë pjesë në praktika klandestine. Por ky gëzon hapësirë të mjaftueshme të zhvillojë një fushatë zgjedhore të suksesshme të madhe dhe të hapur, kështuqë ky mund të demokratizojë vetveten nëse kjo do të ishte në mes të prioriteteve të tij. Një vështrim më i mirë në filozofinë e grupit u ofrua në vitin 2005 kur, duke u ndarë nga lëvizja, disa anëtarë u ankuan nëpërmjet një deklarate publike se thënia e brendshme e Vllazërisë Myslimane ishte: “Unë dëgjoj dhe bindem”.
Ndërsa në lidhje me firmosjen nga ana e Vllazërisë Myslimane të të drejtave të gruas, e vetmja femër në mes të mbi njëqind kandidatëve që mori pjesë në zgjedhjet e vitit 2005 i paraqiti pikëpamjet e saj në websitin e Vllazërisë Myslimane në një artikull me titull “Burrat janë superiorë ndaj grave”. Dhe përsa u përket minorancave, kur një gjyq i Aleksandrisë vendosi në prill 2006 se ministria e brendshme duhet t’i lejojë qytetarët e besimit baha të shënojnë besimin e tyre në kartat e identitetit, antarët e parlamentit të Vllazërisë Myslimane u përgjigjën me tërbim, duke argumentuar në debat pas një muaji se ithtarët e besimit baha ishin tradhtarë që meritonin vdekjen. Së fundi, në kundërshtim me protestat e Vllazërisë Myslimane të bindjeve demokratike, deklaratat në literaturën e saj si dhe nga disa liderë konfirmuan se ajo synon të krijojë një kalifat në gjithë botën myslimane. Nëse Vllazëria ka mangësi në kredencialet demokratike, atëhere çfarë mund të thuhet për kërkesat e saj për moderim? Është e vërtetë se grupi nuk përfshihet në dhunë dhe ka dënuar ashpërsisht bombardimet terrorsite në Egjipt dhe disa vënde arabe. Nga ana tjetër, ajo duartroket vrasjet e izraelitëve në përgjithësi dhe amerikanëve në Irak.
Në një intervistë me një të përjavshme egjiptiane, Guida e Përgjithshme Muhammad Mahdi Akef e formuloi pozicionin si më poshtë: “Lëvizja e Vllazërimit Mysliman dënon gjithë bombardimet në vëndet e pavarura arabe dhe myslimane. Por bombardimet në Palestinë dhe Irak janë një obligim fetar. Kjo sepse këto dy vende janë vende të pushtuara, dhe pushtuesit duhen përzënë me çdo mënyrë të mundshme. Kështu, lëvizja mbështet operacionet martire në Palestinë dhe Irak për të përzënë sionistët dhe amerikanët”. Kjo deklaratë me qëllim nuk përmend një vend të quajtur Izrael. Ashtu si Akef shpjegon në një rast tjetër, “nuk ka asgjë në fjalorin tonë të quajtur “Izrael”, por vetëm “banda sioniste që pushtojnë një tokë arabe pasi kanë përzënë banorët e saj”. Në mënyrë të ngjashme, Akef e ka quajtur Holokaustin një “mit.” Simboli i Vllazërimit Mysliman është një Kuran i futur në mes të shpatave të kryqëzuara, dhe deklarimet e tij – ashtu si hymnet e demostruesve të tij – vazhdojnë të afirmojnë rëndësinë e xhihadit. Për më tepër, websiti i tij paraqet një artikull ku në mënyrë të qartë kundërshtohet çdo përpjekje për ta përkufizuar xhihadin “në mënyrë shfajësuese që thekson vetëm dimensionin e vetëdisiplinës individuale.” Përkundrazi, xhihadi “sigurisht që mund të ushtrojë forcë kur mjetet paqësore nuk janë të suksesshme.”
Leiken dhe Brooke, ndër të tjerët, argumentojnë se disa anëtarë më të rinj të Vllazërimit kanë pikëpamje më liberale. Nuk ka dyshim; por ashtu si Vllazërimi punoi mbi bazën e një partie të re vitin që shkoi, më të vjetrit duken mjaft të vendosur në kontroll. Projektprogrami, i nxjerrë në shtyp, përmbante një sërë formulimesh relativisht liberale, por në të njejtën kohë ky qartësisht bënte avokatinë e përjashtimit të grave dhe jo myslimanëve nga zyrat më të larta të kombit. Më shqetësuese, ai kërkonte krijimin e Këshillit të Lartë Ulema si trup mbikqyrës mbi qeverinë civile të Egjiptit – një version sunni i sistemit Iranian të teokracisë.
Vllazërimi Egjiptian është grupi origjinal islamik, por sot ka, ndoshta qindra, degë të tjera. Degët kombëtare të Vllazërimit egzistojnë në gjithë botën arabe. Marrëdhënia e saktë ndërmjet tyre është e errët, kjo për shkak të sekretit të grupit, si dhe për shkak se, megjithëse i organizuar nga vëndi, Vllazërimi nuk beson tek vendet por në një kalifat ndërkombëtar. (Kur u sfidua në lidhje me deklaratën e tij se ai do të preferonte të sundohej nga një mysliman i huaj sesa nga një i krishterë egjiptian, Prijësi i Përgjithshëm u përgjigj “toz fi Masr,” një tog fjalësh që mund të përkthehet afërisht si “vidhosni Egjiptin”). Sidoqoftë, degët kombëtare shfaqen të variojnë në mënyrë të konsiderueshme për sa i përket shkallës së militantizmit të tyre.
Versioni sirian, për shembull, është ndoshta më i moderuari, dhe e ka bashkuar veten fort më forcat shekullare – liberale dhe të tjera – kundër regjimit për një kohë të gjatë baathist. Kreu i saj, Ali Sadreddin Baynouni, në mënyrë publike ka kritikuar projekt-platformën e Vllazërimit Egjiptian, duke argumentuar se, “aprovimi i sistemit demokratik do të thotë pranimi i rezultateve të saj… Ne nuk kemi nevojë, në Egjipt apo Siri, për një artikull që thekson se presidenti apo kryeministri nuk duhet të jetë grua”. Në kontrast me këtë, versioni i Vllazërimit Palestinez është Lëvizja e Rezistencës Islamike, apo Hamas. Megjithëse disa zbulojnë moderim edhe këtu, (shih për shembull, “Hamas: Rreziqet e Pushtetit” shkruar nga Hussein Agha dhe Robert Malley në New York Review of Books, më 9 mars 2006), Hamas shpalosi qëndrimin e tij të vërtetë ndaj demokracisë në puçin e tij të armatosur në Gaza dhe ambicien e tij të shprehur haptazi për të përsëritur aktin në Bregun Perëndimor. Ndërsa përsa i përket “paqes,” grupi mbështet kërkesën e tij të pamëshirshme për shkatërrimin e Izraelit me një luftë terrori kundër civilëve izraelitë të kontrolluar vetëm nga vrasjet shpaguese të lidërve të Izraelit. Rezistenca e Hamasit për kompromis territorial është përfshirë në kartën e tij, e cila deklaron se toka e Palestinës është një Vakëf Islamik kushtuar të ardhmes së brezave myslimane deri në Ditën e Gjykimit. Kjo, apo çdo pjesë e saj, nuk duhet shpërdoruar: kjo, apo çdo pjesë e tij, nuk duhet braktisur.
Po kështu Hamasi nuk është i gatshëm të ndalojë menjëherë sapo të ketë hedhur çifutët në det. Karat shton: “e njeta gjë vlen për çdo tokë që myslimanët kanë pushtuar me forcë.” Me fjalë të tjera, pas Tel Avivit vjen Andaluzia, turistët dhe rrethinat e Vjenës. Më shumë e ndryshme se degët e ndryshme të Vllazërimit është grumbulli i grupeve të shkëputura që janë larguar prej tij. Për shembull, në Egjipt, kundërshtimi i dhunës nga Vllazërimi në vitet 1970 – një hap i ndërmarrë nën trysni – çoi në krijimin e Xhihadit Islamik dhe Jammat al-Islamiya. I pari, i cili polli zëvëndësin e Osama bin Ladenit, Ayman al-Zawahiri, ndërmorri vrasjen e vitit 1981 të presidentit Anwar Sadat. Grupi i dytë kreu masakrën e vitit 1997 të 58 turistëve të huaj në Luxor. Nga ana tjetër, ka pasur gjithashtu përçarje në drejtim të moderimit. Më i theksuari është Hizb al Wasat (Partia e Qendrës), e cila u largua në vitet 1990 dhe aplikoi për njohje legale. Kur qeveria kundërshtoi për ta licensuar, një pjesë e anëtarëve al Wasat u kthyen te Vllazërimi, duke krijuar dyshime se gjatë gjithë kohës kjo kishte qënë një manaovër për të krijuar një front (vetë Vllazërimi nuk u lejua të vepronte si parti). Por për një dekadë që nga ajo kohë, lideri kryesor i al Wasat, Abu Elela Madi, si dhe ata të idhtarëve të tij që nuk u kthyen tek Vllazërimi, kanë provuar herë pas here të paisen me liçencë dhe gjatë procesit kanë krijuar njëë profil në konflikt me Vllazërimin.
Në aplikimi më të fundit të grupit për njohje zyrtare, gratë përbëjnë një të katërtën e “themeluesve,” një listë e cila gjithashtu përfshinte një grup të të krishterëve egjiptianë (megjithëse ata më vonë u tërhoqën). Vetë Elela Madi këmbëngul se “ne jemi kundër partive fetare që bazohen mbi baza fetare dhe pranojnë mendimin teokratik të klerikut.” Ai ka denoncuar gjithashtu “idenë e një kalifati” si “jo të bazuar në një tekst të vetëm islamik të shprehur në mënyrë vendimtare të qartë.” Në vitin 2005, kur njeri nga ne pyeti Elela Madin nëse partia e tij favorizonte njohjen e vazhduar të Izraelit, ai u përgjigj se kjo kjo nuk kishte marrë pozicion në lidhje me çështjen, por ai vetë e kishte marrë.
Jashtë seksioneve të ndryshme dhe pinjollëve të Vllazërimit, grupet e tjera islamike kanë lindur nga sekti fanatik Wahabi i Arabisë Saudite, si dhe nga arritjet e ndryshme jo arabe të botës myslimane, në mënyrë të theksuar Irani, Azia Juglindore dhe Turqia. Partia Turke e Drejtësisë dhe Zhvillimit (AKP) është veçanërisht për t’u theksuar për shkak të rëndësisë strategjike të atij vëndi si dhe rolit historik, të krijuar nga Ataturku, si një model i shekullarizimit. Përveç kësaj, kjo parti siguron shembullin e rrallë të një grupi islamik që ka mbajtur pushtet të fituar demokratikisht, ka një pluralitet të votimit prej 34% në vitin 2002 dhe 46% në vitin 2007. Është e vërtetë se në pushtet AKP ka larguar disa elementë të shekullarizmit kemalist. Kështu, kryetarët e bashkive të AKP kanë detyruar kufizime në shitjen e alkolit, ndërsa kryeministri Tayyp Erdogan ka propozuar të amendohet kushtetuta për të anulluar ndalimet e saj në lidhje me mbajtjen e shamive të kokës në universitete. Disa vëzhgues kanë paralajmëruar për më shumë masa më të holla dhe largpamëse të islamizimit, si përzierjen e gjyqtarëve me gjykatësit islamikë.
Sidoqoftë, në anën tjetër të problemit, AKP ka përmirësuar trajtimin e kurdëve, ka dekretuar disa të drejta ligjore për gratë, ka mbajtur aleancën e Turqisë me SHBA, si dhe ka mbajtur lidhje miqësore me Izraelin dhe ndjekjen e bashkimit me Europën. Po kështu, performanca e AKP për të përcaktuar në mënyrë të argumentuar përforcimet e tezës se nuk ka ndonjë frikë të madhe nga islamikët që janë votuar në qeveri. Po, në lidhje më këtë duhen shtuar disa paralajmërime. Për një gjë, AKP ka larguar shumë nga lëkura e saj islamike para se të zgjidhej. Nga ana tjetër, ajo ka qeverisur nëpërmjet dy kufizimeve të fuqishme. Nga pamja e jashtme, kriteret e Bashkimit Europian për antarësim lënë pak hapësirë për islamizim, të paktën për sa kohë Turqia vazhdon të ndjekë pranimin. Në brendësi, ushtria vazhdon të veprojë si garant i traditës kemaliste, duke pezulluar më parë demokracinë katër herë. Megjithëse baza e fortë elektorale e AKPsë mund të frenojë sot ndërhyrje të tilla ushtarake, partia nuk është e lirë të mos marrë në konsideratë sensitivitetet e gjeneralëve. A mund të paraqesë kjo një faqe tjetër nëse do të lirohet nga këto kufizime? Kush duhet ta thotë këtë? Ashtu si ky studim i paplotësuar sugjeron, numri dhe shumëllojshmëria e grupeve islamike e bëjnë të vështirë t’i ndash dhe vlerësosh ato. Po kështu bën dhe mungesa e ndonjë Rome apo Moske për ti bashkuar ato, apo për të vendosur një linjë qendrore. Një problem tjetër është pasiguria, si për shembull nëse sjellja e tyre në pushtet mund të përputhet me prononcimet e tyre gjatë qënies në pushtet, apo, në rastin e Turqisë, nëse ato mund të vazhdojnë të sundojnë, ashtu si ato bëjnë nëse presioni ndaj tyre pakësohet. Një faktor tjetër i ndërlikuar është se grupet shpesh janë të përfshira në mendimin e tyre.
Një shembull i fundit: Abdel-Azis el-Sherif, paraardhës i Ayman Zawahiri si shef i xhihadit islamik egjiptian, si dhe autor i Parimeve Bazë në Bërjen Pergatitje për Xhihad, një tekst kanunor për al Kaedën dhe xhihadistë të tjerë të dhunshëm, sapo ka nxjerrë një punë të re nga qelia e burgut të tij në Kairo ku ai heq dorë nga opinionet e tij të mëparshme dhe ndalon dhunën ndaj civilëve. Megjithëse ky është një ekzaktësisht një ndryshim i bërë në një burg, ai flet për një ideologji që i mungojnë ankora të rënda teorike. Para së gjithash, grupet islamike kanë një histori të caktuar të simulimit. Bin Laden, Zawahiri dhe të tjerët e tipit të tyre janë mëse të sinqertë në maninë e tyre, por të tjerët janë më të mbyllur. Nganjëherë websiti i Vllazërisë Myslimane thotë një gjë në arabisht dhe diçka krejt tjetër në anglisht. Dhe, në një gjuhë të përbashkët pothuajse me pjesën tjetër të botës myslimane, këto grupe bëjnë lojra monotone kuptimore me fjalën “terrorizëm,” duke u përpjekur ta kundërshtojnë këtë, por duke duartrokitur vrasjen e foshnjave izraelite si “rezistencë.”
Zakone të tilla shtirjeje shtrihen madje edhe në Shtetet e Bashkuara. Në këtë vënd ka disa organizata të betuara islamike, por disa grupe përkrahin apo janë vënë në një front me radikalët. Këshilli Mysliman Amerikan (AMC), për shembull, e përkufizon veten e tij si “një lëvizje politike për të drejtat civile dhe drejtësi për gjithë amerikanët,” dhe përfaqësuesit e tij janë të shquar në Shtëpinë e Bardhë dhe kanë shpërndarë bekime për Dhomën e Përfaqësusve. Por AMC qartësisht pëlqen teokracinë islamike për sistemin amerikan të qeverisjes. Duke përdorur atë që është pothuajse e sigurtë një citim mitik, një nga publikimet e tij shpjegon: Ndërsa Amerika sot e shpall demokracinë sikur kjo të jetë moralisht e fiksuar, ajo do të bënte mirë të kujtonte vëzhgimin e mprehtë të të shquarit dijetar dhe filozof britanik, George Bernard Show, i cli ka thënë për Muhametin: “Unë besoj se nëse një njeri si ai duhej të merrte përsipër diktaturën e botës moderne, ai do të kishte sukses në zgjidhjen e problemeve në një mënyrë që do të sillte paqen dhe lumturinë kaq të dëshiruara”. AMC ka shkuar kaq larg, sa të përfshijë një hymn falenderimi për arkitektin e 11 shtatorit në websitin e tij: “Osama bin Laden ka thënë se ai kërkon çlirimin e botës myslimane nga dominimi amerikan. Ai është një burrë që qëndron qetësisht në një guvë, lutet pesë herë në ditë me një forcë të paparë, duke besuar te fuqia që do t’u japë të tjerëve lirinë e kombeve te tyre”.
Gjithë vështirësitë e vlerësimit mund të zhduken nëse, më në fund gjithë islamikët do të ishin njëlloj. Daniel Pipes ka sugjeruar se “të bësh dallim midis islamikëve kryesorë dhe atyre të fundit fare është sikur të bësh një dallim ndërmjet nazistëve kryesorë dhe atyre më të fundit. Ata të gjithë janë nazistë, ata janë të gjithë armiq”. A është e njejta gjë? Le të supozojmë se, për të vazhduar analogjinë e Pipes, ka pasur nazistë të cilët hapur kundërshtuan dhunën, ashtu si disa që e quajnë veten e tyre islamikë kanë bërë. A nuk mund të kenë qënë ata në kuptimin e gjërë të fjalës të dallueshëm nga ekipi i Hitlerit? Një grupim kaq përfshirës sa ai i Pipes mund të na çojë në klasifikimin gabim të individëve apo grupeve, apo të kalosh pa vënë re transformimet e rëndësishme në qëndrim. Në lidhje me këtë, një debat ndërmjet Pipes dhe njerit nga ne (Muravchik) mbi një grup me bazë në Amerikë mund të mbajë ndërlikime përsa i përket pyetjes së gjërë se si ne duhet të trajtojmë rrymat e ndryshme të islamizmit. Debati ka të bëjë me qendrën me bazë në SHBA për studimin e islamit dhe demokracisë (CSID), e cila përqafon demokracinë dhe e fut këtë në rradhët e shekullaristëve dhe islamiskëve. Në vitin 2004, Carl Gershman, president i Donacionit Kombëtar për Demokraci (NED), foli në një konferencë të CSID, duke marrë një sulm nga Pipes në atë kohë si dhe një tjetër sulm vitin që shkoi. Duke mbrojtur Gershamn në faqen e debateve të revistës Commentary, Muravchik theksonte se ai gjithashtu, kishte drejtuar një konferencë të CSID, duke marrë kështu një sulm tjetër ku Pipes akuzonte si Gershman dhe Muravchik se ishin “amatorë” në lidhje me subjektin e islamit (kjo është e vërtetë, por vështirë se e zgjidh problemin).
Në përgjigjen e tij dhënë Muravchikut, Pipes citonte një deklaratë të botuar nga “liderët e vërtetë intelektualë myslimanë të moderuar të bashkuar me Qendrën për Pluralizëm Islamik.” Duke përmendur disa nga figurat e CSID, deklarata e etikonte grupin “një front për disa nga antarët më të urryer të “Lobit Wahabi” në Amerikë”. Në mes të këtyre figurave përmendet Abdulwahab Alkebsi. Një amerikan që emigroi nga Jemeni para rreth 27 vjetësh, Alkebsi është një mysliman i devotshëm, i cili e quan veten e tij një shekullarist dhe në mes posteve të tjera ai ka shërbyer si drejtor i programeve të Lindjes së Mesme në NED. Një përkrahës i fuqishëm i luftës së SHBA në Afganistan, ai e ka denoncuar bin Ladenin dhe al Kaedën me termat ëm të forta dhe ka dënuar pa mëdyshje bombat vetëvrasëse në Izrael. Kritikët në shtypin egjiptian kohët e fundit sulmuan Alkebsi si një “tradhtar amerikan” dhe një nga “kuajt amerikanë të Trojës” në botën arabe. Por fokusi i kritikës së Pipes i vitit 2004 për Gershman, prej nga rrodhi gjithë debati, ka qenë një figurë tjetër ne CSID. Ky ishte Kamran Bokhari, gozhduar nga Pipes si një ish zëdhënës për al Muhajiroun, një grup kaq fanatik që lavdëroi sulmet e 11 shtatorit mbi Amerikën. Bokhari është po ai dijetar, klasifikimin e të cilit mbi islamizmin ne e kemi nxjerrë për këtë artikull. Ai kishte qënë me të vërtetë një islamik dhe ishte bashkuar me Muhajiroun në mes të viteve 1990, kur ishte student në Univesritetin Shtetëror të Missurit Jugperëndimor; por ai e la grupin kur mësoi radikalizmin e tij, vite para 11 shtatorit. Duke mos e konsideruar më veten e tij islamik, por duke mbetur një mysliman i devotshëm, Bokhari ka shkruar një nga esetë e tij më të guximshme për myslimanët dhe terrorizmin që ne kemi parë. Ai e bëri këtë, për më tepër, jo për konsum të jashtëm, por në Revistën e Çështjeve Publike Myslimane, lexuesit e së cilës janë kryesisht myslimanë. Ky është mesazhi i tij:
Kërcënimi ndaj islamit nuk vjen nga Shtetet e Bashkuara apo perëndimi; përkundrazi, ky vjen nga ekstremistët që operojnë lirshëm brenda radhëve tona. Është pikërisht koha që myslimanët t’i japin fund heshtjes së tyre ndaj terrorizmit nën maskën e mbështetjes së “luftrave të armatosura legjitime për liri.” Sulmet e 11 shtatorit 2001, duhej të kishin qënë një thirrje për zgjim për myslimanët kudo ku ka diçka të keqe me komunitetet e tyre, që ata kanë neglizhuar zhvillimin e një kanceri ekstremizmi që tani është rritur duke u bërë një bishë me përpjestime globale..., Ndërsa pjesa dërmuese e myslimanëve nuk e mbështet terrorizmin, fakti është se ata gjithashtu nuk bëjnë asgjë kundër tij. Të helmuar nga teoritë e konspiracionit se ishin agjencitë informative amerikane dhe izraelite pas 11 shtatorit, një numër i madh myslimanësh janë fokusuar te “lufta kundër islamit dhe myslimanëve” dhe prej këndej dështojnë të shohin se islamikët radikalët dhe militantë janë dukë bërë një luftë shumë më tepër se vdekjeprurëse kundër islamit dhe myslimanëve. Ky është ekzaktësisht mesazhi që amerikanët shpresojnë se liderët e opinionit mysliman mund të adresojnë për vëllezërit e besimit të tyre. Kjo supozohet gjithashtu të jetë ajo që Daniel Pipes nënkupton kur tha se, “islami i moderuar është zgjidhja.” Po, kjo vjen nga një ish islamik. Por a është kjo një gjë e keqe apo një gjë e mirë? Heronj të tillë të luftës së ftohtë si Whittaker Chambers, Sidney Hook, Arthur Koestler, Milovan Djilas dhe shumë të tjerë ishin ish komunistë. Shumë pak mund ta kuptojnë logjikën maline të një ideologjie totalitariste ashtu si ata që kanë qënë vetë brënda saj – apo brënda ideologjive të ngjashme si socializmi i Ministrit të Jashtëm laburist britanik Ernest Bevin, i cili krijoi NATOn, apo lideri portugez Mario Soares, i cili drejtoi luftën kryesore për ta shpëtuar vëndin e tij nga kthetrat e komunizmit në vitin 1974.
A ka mundësi që ish islamikët të mund të luajnë një rol të njejtë më atë të ish komunistëve, apo që islamikët e moderuar të mund ti ngjajnë afërsisht socialistëve antikomunistë? Të mbyllim sytë tanë para kësaj mundësie është të pengojmë veten tonë – një pengesë e ilustruar, ashtu siç ndodh nga besimi i Pipes te Qendra për Pluralizmin Islamik si një ekzemplar i “islamit të moderuar” që ai vetë kërkon. Kjo sepse kjo qendër është në pjesën më të madhe një operacion i një njeriu të vetëm drejtuar nga Stephen Schwarts, një ish trockist që u konvertua në islamik në vitin 1997. Kur flet para audiencave myslimane ai përdor emrin e mesit Sulejman, por sa myslimanë e bëjnë Pipes të besojë se ata janë gati ta shohin Schwartz për lidership? Nëse ai është përgjigja e kërkimit tonë për “islamin e moderuar,” atëhere perspektivat tona janë me të vërtetë të zbeta.
Të jesh i hapur ndaj islamikëve të moderuar apo islamikëve në tranzicion nuk do të thotë të tërhiqesh nga vëzhgimi kritik. Në shumicën e grupeve islamike, ashtu si diskutimi ynë mbi “Vllazërinë Myslimane” e bën të qartë, ka pak moderime për të gjetur. Sidoqoftë, një arsye që favorizon bisedën madje edhe tek disa që nuk janë të moderuar është ajo që ne nuk duhet të humbasim rastin për të kërkuar dobësi në ideologjinë e tyre. Ndërsa krahasohet me komunizmin, islamizmi ka avantazhin e të qënit në mënyrë të mirëfilltë i rrënjosur tek myslimanët në një mënyrë që komunizmi kurrë nuk ishte i rrënjosur tek “proletarët” për të cilët ai pretendon se flet. Nga ana tjetër, komunuzmi gëzonte avantazhin e të parit me shpresë drejt një të ardhme imagjinare, ndërsa islamizmi, në mënyrë problematike, shikon nga një e kaluar imagjinare; ideali i tij është të jetojë si Profeti dhe shokët e tij. Por ky është një model pa shpresë. Por në fakt edhe xhihadisti më ekstrem nuk është i gatshëm të tregtojë shtëpinë e tij për një tendë, makinën e tij për një deve, kallashnikovin dhe eksplozivin e tij për një shpatë dhe një shtizë. Ndoshta ky vizion i mjegullt është arsyeja pse kaq shumë prej tyre pëlqejnë të fokusohen tek joshja që i pret ata përpara. Përveç kësaj, ka të tjerë që kanë konsiderata më tërheqëse. Përveç AKPsë turke dhe al Wasat egjiptiane është edhe partia e re Wasatia në territoret palestineze. Një rast veçanërisht intrigues, ky grupi i fundit u themelua në mars 2007 nga Muhammad Dajani, drejtor i Institutit të Studimeve Amerikane në Universitetin al-Quds në Ramallah dhe ish anëtar i Fatahut. Wasatia përfaqëson një përpjekje për të krijuar një alternativë si te Fatahu ashtu dhe te Hamasi. Ai bën thirrje pëër zgjidhjen e dy shteteve dhe njeh të drejtën e Izraelit për të egzistuar. Ndërsa përsa i përket “të drejtës së kthimit” për refugjetët palestinezë, Dajani thotë: “Pse krijoni një pengesë të tillë të madhe për procesin e paqes kur kjo nuk është reale? Wastia argumenton fuqishëm kundër dhunës të praktikuar nga Hamasi dhe shumë nga alternaativat e Fatahut. Dajani e shpjegon këtë kështu: “Qëllimi ynë është të mësojmë rininë se bomba vetvrasëse nuk është islami.”
Duke marrë në konsideratë këto dhe grupet e tjerë, madje është e mundshme për të parë disa kritere bazë me të cilat të gjykojmë nëse ato janë me të vërtetë parti me të cilat Amerika mund të ndjekë një marëdhëënie konstruktive. Që politikat e saj janë të informuara nga vlerat fetare, kjo nuk është në vetvete skualifikim; po kështu nuk duhet që ato të jenë qartësisht proamerikane, megjithëse kjo mund të jetë e vështirë të bashkëpunojë me cilindo që është antiamerikan i vendosur. Ashtu si ne e shohim këtë, janë gjashtë pyetje për t’u bërë për çdonjerin nga këto grupe.
-A e përkrah ky demokracinë dhe a e praktikon demokracinë në strukturën e tij?
-A ushtron ky dhunë për të arritur qëllimet e tij?
-A e dënon ky terrorizmin?
-A bën avokatinë e të drejtave të barabarta për minoritetet?
-A bën ky avokatinë e të drejtave të barabarta për gratë?
-A pranon ky një pluralizëm të interpretimeve brënda islamit?
Çdo grup që arrin këto gjashtë kritere na duket se meriton mbështetje dhe bashkëpunim, dhe grupet që janë larg arritjes së këtyre meritojnë të paktën një konsideratë të dorës së dytë. Të jemi të sigurtë, ky mund të jetë një gabim i dhimbshëm të ndjekësh islamikët në kurriz të liberalëve shekullarë që janë aleatët tanë më natyralë. Edhe nëse numri i liberalëve të tillë është i pakët, ata janë shokët tanë shpirtërorë natyralë dhe ne duhet ti përqafojmë ata aq ngrohtë sa ata duan të përqafohen nga ne. Por ashtu si ne dikur gjetëm miq dhe aleatë në mes atyre që kishin ardhur nga përpunimi komunist, kështu ne mund të gjejmë gjithashtu miq dhe aleatë, apo të paktën njerëz me të cilët ne mund të bashkëpunojmë, në radhët e islamikëve të moderuar apo atyre që kanë ardhur nëpërmjet përpunimit islamik. Në lidhje me këtë, ne gjithashtu do të bënim mirë të kujtonim se disa renegatë nga komunizmi (emri i Jay Lovestone na bie ndërmënd) u përfshinë në antikomunizmin e plotë vetëm nëpërmjet etapash.
Komunizmi, për një farë kohe u duk sikur mund të triumfonte. Kur u largua nga shërbimi i Moskës, Whittaker Chambers shkroi me bujë se ai i ishte bashkuar anës humbëse të historisë. Në kontrast me këtë, islamizmi radikal është një ideologji e brishtë dhe delikate dhe, nëse ne nuk dorëzohemi, atëhere ka pak mundësi që ai të triumfojë. Pyetja e vetme është sa dëme mund të bëjë ky para se të plasë nga brënda, dhe përgjigjet mund të jetë shumë. Përderisa ne nuk jepemi pas të parit Vëlla Mysliman i cili na jep një shkelje syri dhe një buzëqeshje, për cilindo që mund të na ndihmojë për të parandaluar më të keqen ja vlen që shqetësimi ynë të kultivohet

Nga Joshua Muravchik dhe Charles P. Szrom (Commentary Magazine)