Skënder R. Hoxha: Sibilat nëpër kohë zezonash

VARGJE SIBILIKE

 

SKËNDER R. HOXHA

 

SIBILAT NËPËR KOHË ZEZONASH

 

 

1.

JETA

 

Shënime kujtime e përralla për jetën

Për luftërat ilire e lodrat e fëmijëve të zbehtë

I mbaj të shënuara në fletore në defter shumëfletësh

Gjyshi kishe pasë kënduar për to në lahutë

Prej drurit lëkurës e bishtit të kalit jetik

Për jetën e thneglave dhe njerëzve si mumje

Që e kanë shpuar terrin me ndo’i kleçkë pishe

E për Ditën e Re mbase kanë ëndërruar...

 

2.

VARGONJTË

 

Hallkë me hallkë lidhen e ygjaten vargonjtë e rëndë

Herë shkurtohen ndrydhin mishin e brejnë eshtrat

Në labirintet e tuneleve strehohen breshkat e urta

Hardhucat nxjerrin kokën për një çik frymëmarrje

Përgjojnë zhurmën rrëmujën e dielli ua verbon sytë

Gjarpri në ethe ndërron lëkurën shtatë herë në stinë

E vargonjtë lëkunden gumëzhijnë e kërcasin në beton

Të vdekurit trembshëm prekin sarkofagun me ballë.

 

3.

AKSIONI

 

Plot njerëz bredhin në cytje të kalamendur hutuar

Shkojnë e vijnë nëpër pirgje të ënërrimit mortor

Duken sit ë papunët komodë por nervozë

E të rraskapitur E acari shtrëngon e bën të veten

Duke thither gjakun nga palca e eshtrave të tharë

Sa interesante është jeta në rrëmujë në AKSION

Kur prej haresë memoriale çdo njeri në bebëza prej varrin

E vdekja u duket e ëmbël shpëtimtare e njerëzishme

 

4.

ZAGUSHIA

 

E frymëmarrja ishte e rëndë nga kundërmim baruti

Kur retë e mugëta gllabëronin cep me cep horizontin

Nëpër frëngjitë e shtëpive me rrasa e fije myshqesh

Gërhatja e burrave ka shkyer perden e natës së metaltë

Zagushia kështu u ka ngulfatur të tjerët në fyt me litar

E do të tjerë kanë vdekur mistershëm sin ë përrallë

Të masakruar nëpër bodrume me ujë akuj e acar

Ah si nuk janë edhe ata që i zhdukën për nga’i fjalë

 

5.

NËNDETËSJA

 

Kushedi sa mila nën det ka gjurmuar

Karvani i z ii nëndetëseve të harbuara

Për t’i gjetur skeletet e algjeve të fjetura

Në fund të detit të tuurbullt të çuar peshë

Profetërit në qiell kanë qeshur me nëntokën

Atëbotë kur është prehur me misteret e agut

Në hapërim të bardhë rrugës DHIATAVE të reja

Ku idhujt do të pyesin: “Jam, apo nuk jam”?

 

6.

MELANKOLIA

 

Dhe tokës era flokët do t’ia nxjerrë

Në ditët e saj të lindjes së madhe

E bebëzat mbufaten nga ndjenja të ndrydhura

Për etjen e verbuar midis meteorëve.

Atëherë u trontit edhe jehu i vrazhdë i daulles

Së akorduar në ikonat e dasmës së thneglave

Por atëbotë askush s’ka ditur të flaës për lindjet

Dhe kështu melankolia ka marrë fund në cytje!

 

7.

GJARPRI

 

Nën rrasa të zeza rri gjarpri katil

Helm e ka kokën helm e ka gjakun shpirtin

Kur të kafshon ai të ënjtet tërë trupi

Të rrokin ethet e të vjen me vjellë

Shumë njerëz të helmuar e gjetën amshimin

Pjellë e keqe janë të vegjlit e tij

Kostarët një ditë ia prenë kokën me kosa

Një livadh u qelb prej asaj stërvine

 

8.

ËNDRRA

 

Shtigjeve të errta ëndrra më çoi ke varrezat n’pyll

Katër të vdekur dolën nga varret dhe floën me mua!

I pari më tha: - Më qitën ujë në hundë e vdiqa

I dyti më tha: - Më shtinë marhamën në fyt e vdiqa

I treti më tha: - Më shtinë në bodrum të akullt e vdiqa

I katërti më tha: - Më qëlluan me çekan në kokë e vdiqa

Ata sërish hynë në varret e amshimit, mua më doli gjumi

Atë natë nuk fjeta nga ankthi që më ngulfatte për ta!

 

9.

MJEGULLA

 

Ku mbetën  njëqind tufë delesh me ogiça

Ku mbetën njëqind barinj me shkopinj në dorë

Pse s’u kthyen më njëqind kalorës me kuaj të bardhë

Pse mbetën të verbër e memecë njëqind njerëz të urtë

Legjenda thotë: ka rënë një MJEGULL e mugët e atëbotë

Delet me ogiça i ka ngrënë ujku në mal

Barinjtë e kalorësit i zuri kallukanxha e mortjes

Të tjerët mbetën udhëkryqeve të pa sy e të pa gjuhë!

 

10.

KORBI

 

Të gjitthë thonë se KORBI është egërsirë namkeqe

Me flatra të zeza si futa pa asnjë të bardhë

Llafazan e grabitqar mbi të gjitha sojet tjera

Çerdhen e ngre diku thellë në majë të skëterrës

Thonë ushqehet vetëm me mish e gjak harabeli

Vallë si diti natyra të krijojë këtë “stoli”?

Që me flatra të hapura ia shëmton bukurinë diellit

Atëherë errësirë, korb në tokë, korb në qiell!...

 

11.

SHQETËSIME

 

Hej, ç’keni bërë kështu o të marrë?

Ç’janë gjithë këto kafka të paidentifikuara?

Hej, pse jeni dehur atëbotë me lojë në altar?

Pse mbetën gjithë këto mumje atë ditë e sot?

Hej, kush ju tha se të vdekurit nuk ngjallen?

Të privuarit nga jeta prapë do të këndellen!

Kush ju tha se të gjallët nuk qelben?

Hej, folni! Kush qenë ata të marrë?

 

12.

PASQYRA

Veç një Yll Deti e vura për pikëçuditëse

Në mesin e boshatisur të këtij shekulli

Në pasqyrë vërejta kalimthi flokët e thinjur!

O, Zot, pse këto Lindje kaq të vonuara?

 

13.

HIJET

 

Ndjenjat fluturojnë nga parzma për në lartësi

Hijet e Zeza kishin vrenjtur qiellin n’horizont

Nuset u martuan dhe mbetën shtatëzëna me djaj

Disa thane: Nuk jemi dasmorë të këtyre dasmave

Dhe Hijet Namzeza ngritnin bajraqe mbi oxhaqe

E tymi shkruante elegjinë në ajër të pastër

Bastarden e të gjitha dasmave të thneglave

Psalm që nënat i la kërcura me duar në gji!...

 

14.

PËRMBYSJA

 

Tok me ciklonin errësirën therëse përmbysjen

Rrokulliset tatëpjetës një botë e tërë e qelbur

Kur në Oqeanin e Fildishtë të Fushëbetejave

Shihet fundosja e një anijeje me vela përrallorë

Një Kuçedër verbohet në ngjyrat e Ylberit

E mbufatur me gjakun e ëmbël të hijeve të urta

Toka e Qielli bëjnë sehir ka hi uruar DIELLI

Çel perden e dritës për në përqafim thneglash!

 

15.

ÇASTE

 

Nganjëherë nuk mund të gjej fillin as mbarimin e botës

Fjalës. Nuk më ndihmojnë Galileu, Gagarin as Amstrongu

As Don Kishoti me gomarin e tij të lodhur, atëherë

Më lodhin pikat e shiut në strehën e shtëpisë sime përdhese

Lavirja ma bën me sy nga skaji i trotuarit në rrëmujë

Hamleti më ndaloi me gotën e helmit në dorë, tymi i cigares

sime vizaton diçka fantastike, diçka të çuditshme

në gishtërinjtë e mi të zverdhur – kohë e Jul Cezarit!...

 

16.

LOJË

 

Në një kohë kur ujqit ulërinin në mal

Sokaqeve hajnisht lehte një qen zhelan.

Thonë: qeni i keq të sjellë ujkun në torishtë

Përralla rritej e bëhej legjendë e gjallë

E populli dridhej shkrihej gjallonte në drojë

Rreth Kalit të Trojës disa thoshin: duket si lojë.

Ujku syskuqur kolovitej me qengja në gojë

Në qeshje cinike disa prapë thoshin: është lojë…

 

17.

ORBITA

 

Ec e preke flatrën e verdhë të atij zogu

Që shkon e ngrihet vengër gjithnjë lartësive

Të pakufij për të gjetur dehje në hullitë

E mjegullës së vrarë lie mbi tokë të harruar

Nga vrushkujt e rimuar të lotëve qiellorë,

Por, fund ii kalërimeve shpesh është tragjedi

Që mbillet në ethe e koka njerëzish të etura

Për të pushtuar skajin e ORBITËS së Diellit!

 

18.

DJE

 

Mbi një shtyllë bote kishte zbritur një Re e Zezë

Kalorësit vazhdonin lodrimet nëpër lëkurën e vet

E krenarë e quanin veten në Olimpiadën e Mordjes

Kur dasmat e thneglave bëheshin nëpër vreshta

Në trajta të ndryshme shihej njeriu i shekullit të marrë

Duke shkelur tërbueshëm rrezet e Diellit të Parë!

Atëbotë sihin bërë ujq edhe njerëzit e tokës së urtë

Dikush shkrihej si qiriu e dikush qeshte si lavire!...

 

19.

VDEKJA

 

Atëherë pahetueshëm gjithçka mori rrugën e përmbytjes

E plakat thyenin frikën me përralla për Nastradinin

Barinjtë me shkopinj matnin kohën e lindjes së Diellit

Të ëndërruar e dikush hapte varre n’majë të kodrave

Pa ditur kush do të vdesë: disa apo të gjithë?

Se mjegulla kishte fshehur të gjitha gjurmët

Si ëndrrat e dimrit që s’dëftojnë, veë kur fosilet

Do t’i mbledhë ndonjë Gjeneral i Ushtrisë së Vdekur!

 

20.

KOHA

 

Vrapojnë ditët deri në Olimpiadën e theqafjes

Duke e shkelur njëra-tjetrën pa mëshirë,

Vrapojnë ditës si kuaj të harlisur të tërbuar

Nën troket e kalorësve të moshuar në perëndim.

Prapë do njerëz qeshen e zgërdhihen e KOHA

Rrotullohet e qepallën e vë buzë oqeanit –

Do njerëz po shkojnë, disa po vijnë, hej!

Kalorës të lëndinave të rimuara me lot.

 

21.

THNEGLAT

 

Kalimtarë, mos i shkelni këta karvane nëpër trotuare!

Hej thnegla, mos e ndalni ritin e dasmës së nisur!

Kush shkel në JU shkel në bukë në zemër në kripë

Kush shkel në JU kanë për t’iu verbuar sytë.

Prej atij zgurit të lisit jetik keni dalë një ditë –

DASMËN e keni nisur nën strehë me qerren me qilima

Këngën e keni akorduar me jehun e lahutës së vjetër

E kandilat e keni ndezuar NË ZEMRAT TONA me unur.

 

22.

DASMA

 

SHpeshherë flasim për ditët e haresë

Të lindjes së këngës për shkëmbin jetik

Që nuk diti të flaës as shekuj me radhë

Por koha ngarendi pafrenueshëm n’gjakim

Drejt diellit përcëllues midis shkrepave

Në prehrin shkreptor ku dasma zuri fill

Dhe lindi këngën e parë nga gjiri i varfër

I hieroglifeve të muzës ruajtur në parzmë…

 

23.

ALTERNATIVË

 

As pranverë as verë as dimër është

As mëngjes as mbrëmje as mesditë e dylltë

E gjyshja prapë më tregon përralla të moçme

Buzë oxhakut Apolloni e pshurri pështymën

E vet. Nga majë e Olimpit e thërras Eolin

Edhe tash më kot u fishkëllon erërave, se

Egërsirat e uritura thekshëm ulërijnë diku!

Unë e Orfeu akordojmë telat e lyrës plakë…

 

24.

MARSEJEZA

 

Zemërthyer e të kapitur njerëzit u çuan një ditë

Si mumje të verdha me koska të ligshtuara

E thanë: Mjaft më, duam bukën e ëndërruar!

Me tfurq, shetën e sëpata u ngritën kah qielli,

Me diellin në ballë e tokën në zemër një ditë

U kthyen me këngën bardharake marsejezë

Hieroglif i parë ndër buzë të shkrumbuara

Dritë neoni për njëmijë gjenerata që po vijnë…

 

25.

SODITJE

 

Dhe një ditë pas shtatë bjeshësh u lind

Si strall si ëndërr e patravajë n’fusha e shkrepa

E kalorësit mbetën të hutuar në mjegullën mortore

Në dasmën pa nuse që merrte fund të padëshirueshëm

Pa e stolisur qerren me më të Bukurën e Dheut

Dhe pa bërë mrekullira të tjera në hartën gjeografike

Sepse nga i shtati pas hi tokës u lind Kënga

E cila thuri legjenda për idhujt e ikur n’log zanash…

 

26.

PËRQAFIMI

 

Dy bjeshkë kur të takohen lindet përqafimi

Nga unat e ndezura ngrihen n’qiell xixat –

Dasma madhohet në do zemërshkrepa kahmot të etura

Pse pra kënga të mos këpusë telat e sharkisë plakë

Pse të mos ulërijë daullja me lëkurë të dhisë?

Kur dy degë të një lisi takohen – është përqafim

Kur dy gjatësi në hapësirë përputhen – është barazim.

Sonte zogjtë le të këndojnë pa frenim n’zabel!...

 

27.

DHURATA

 

Tash vargu im qesh me gjurmët e djajve të ikur

E shfrenueshëm vjen e më përgëzon si fëmija

E mu në zemër zë vend. Qeshet me vuajtjet e tij

Dhe torturat që e shpënë buzë varrit n’mal

Qeshet, vjen e më shtrëngon e më shëron

Me më të Bukurën e Dheut dhuratë imja jetike,

Të zënë në bishtin e kalit hakërrues

Të kalorësve të erërave të harbuara!...

 

28.

PRANVERA

 

Apokalips i fshehur në ugarin e arave

Përrallë e humbur në Botën e Çudirave

Ku je Elizabetë ku je Pranverë e Tretë?

Dimri i keq bëri të ftohtë me acar –

Shumë njerëz kanë vdekur shumë trungje tharë

Por, pas natës vjen dita e pas dimrit pranverë

Qëndro krenare Elizabetë!

Ngrihuni të gjithë e putheni ylberin në ballë!...

 

29.

KULLA

 

Kënga këndellet në aortën e tokës së kuqe

Djersa rrëshqet çurg me erë guri e shkëmbi.

Themelet e KULLËS sonë i nisëm bash n’furtunë,

Kur përrallë e djallit kafshon edhe e bërë shpuzë!

Ustallarë, me kujdes vini një themel të fortë –

Kudo në bazamentin e gëmadhave iliriane!

Vini shkëmbinj granite si stërgjyshërit tanë –

Se KULLË E LARTË, dukagjinçe, vërtet!

 

30.

KËSHTJELLA

 

Profetët e kanë ruajtur në zemër e në gjuhë

Për natyrën e saj dhe të Bukurën e Dheut virgjër

Që esëll rrinte diku n’altar e s’e shihte njeri –

Në ballin e saj ishte shkruar ideali fisnik

I qenieve të etura për jetën malësorçe n’shkrepa

Përballë shtrëngatave muzë stoike e pathyeshme

Kurorë triumfi e historie – Ti e lashta KALA…

 

PS: Këto vargje sibilike janë shkruar gjatë viteve tetëdhjetë të shekullit të XIX dhe janë botuar në librin poetik “Kalorësit e mortit”, botoi “Fjala”, Prishtinë, 1992. Kujtoj se ia vlen të ribotohen e të lexohen edhe tash. – Autori.