E enjte, 28.03.2024, 10:05 PM (GMT)

Kulturë

Skënder Mulliqi: Bisedë me shkrimtarin dhe publicistin, Sejdi Berisha

E merkure, 20.07.2011, 06:59 PM


Bisedë me shkrimtarin dhe publicistin, Sejdi BERISHA

 

KRIJIMTARIA E MIRËFILLTË E SHKRIMTARIT ËSHTË E SHENJTË, ËSHTË DHEMBJE DHE KLITHMË...

 

Nga Skënder MULLIQI

 

Shkrimtari dhe publicisti, Sejdi Berisha, deri me tash ka botuar njëzetë e tetë vepra me poezi, prozë, eseistikë, dramë dhe monografi. Shkak i kësaj bisede, ndër tjera ishte se para pak kohësh, ai botoi dy veprat reja, librin me poezi , “Kërkoj dhembjen time” dhe librin me shkrime refleksive, “Mallkimi i heshtjes”.

_________________

 

 

Pyetja: Ju jeni njëri prej krijuesve dhe punëtorëve mirëfilltë kulturës jo vetëm Kosovë por dhe gjerë. Ku qëndron e tërë kjo energji, i gjithë ky vullnet?

S. Berisha: Krijuesi i mirëfilltë është si ai kopshtari, i cili është i përkushtuar kopshtin ta shndërrojë parajsë. Për çdo ditë kultivon nga diçka, mbjellë ndonjë fidan, mbjellë lule me ngjyra ndryshme, por edhe shkul e heqë therra cilat mund tia shëmtojnë bukurinë dhe madhështinë e kopshtit, e këtë rast lumturinë e jetës. Kjo është ajo kokëfortësia e krijuesit me veprën e vet, çdo gjë dëshiron ta shndërrojë lumturi njeriut, duke filluar nga ata vegjlit e deri tek ata janë pragun e lamtumirës...

Unë sivjet i kam botuar edhe dy vepra, cilat, nuk e fsheh dot, janë sjellë  letër dhe libër nga zemra e shpirti. Dhe, si tilla, kujtoj se kanë provokuar mendjen e kureshtjen e lexuesit. Sepse, vërtetë, për ta mallkuar heshtjen dhe për ta kërkuar dhembjen, njeriu asnjëherë nuk e ka lehtë. Këto, diku ia kanë zënë rrugën, ia kanë prekur atë thellësinë e ndërgjegjes dhe sinqeritetit, dy faktorë, këta, janë themel i lumturisë por edhe i dhembjes. Mirëpo, kjo është si diçka nuk mund mbillet si perime kopsht. Përkundrazi, gjërat e tilla ndërtojnë kështjellë cilën pastaj jeton vepra, e përbrenda saj shumëçka!

 

Pyetja:  Ku gjendet sot krijimtaria dhe letërsia shqiptare?

S. Berisha: Keni bërë një pyetje “nxehtë”, e cila do përgjigje gjatë, drejtë, saktë dhe sinqertë por edhe studiuese dhe shkencore. E, gjitha këto, tua them drejtën, sot nuk i kemi një pe. Bile, kjo çështje është shumë komplekse, e cila këtë kohë, këtë shekull ishte dashtë jetë mu sikurse binarët, mbi cilët, me madhështi ecën treni me kompozicionin e vagonëve. këtë aspekt, kujtoj se nevojitet uniteti dhe mirëkuptimi krijues dhe intelektual. Një gjë e tillë, tek kombi ynë akoma çalon, bile çalon bukur thekshëm dhe sikur e krijon edhe ndasinë e respektit, ndasinë krijuese, dhe e tërë kjo i ngjanë kulaçit thyer bukës, çarat e cilit ia shëmtojnë hijeshinë dhe kompaktësinë.

Kjo është duke e penguar seriozisht zhvillimin normal vlerave letrare dhe jo vetëm atyre letrare. Raste tilla ka shumë e shumë, tani as nuk kemi kohë as nuk është vendi për ti theksuar, dhe atë duke filluar nga niveli lokal, komunal, rajonal por edhe gjerë.

Sivjet, një manifestim letrar tradicional, patëm debatuar edhe për çështjen e unitetit dhe përfaqësimit adekuat krijimtarisë letrare nivel kombëtar. Mirëpo, edhe këtë pjesë tematike këtij manifestimi, pjesëmarrësit ishin caktuar për elaboruar përkitazi me këtë temë, e ishin nga Kosova, Shqipëria dhe nga Maqedonia, me prezantimet e tyre sikur shumë u përqendruan kah prezantimi i krijimeve tyre fushën krijuese kombëtare. Dua them, se jo vetëm shoqëria e gjerë, por edhe vetë krijuesit duhet kontribuojnë ecjen përpara vlerave përbashkëta letrare. Mbase, për këtë janë edhe vetë ata përgjegjësit kryesor për këtë.

Ndarja grupe, klane, klube, shoqata e shoqëri copëtuara, sështë gjë tjetër veçse një shkapërderdhje e pakuptimit i ngadalëson vlerat krijuese, por reflekton edhe shkallën e afirmimit dhe civilizimit krijues, gjë e cila, fatkeqësisht tek ne është jo e kënaqshme. Megjithëkëtë e thashë, nëse e analizojmë ndryshe krijimtarinë letrare, atëherë del se nuk është nuk kemi vlera mirëfillta dhe nuk po realizohen ato. Por, është e qartë, kjo shumë mund nënkuptohet tek krijimtaria individual, e cila ndonjëherë, fatkeqësisht ngelet e strukur dhe pa u bërë pjesë e opinionit. Kështu është kjo...

 

 

Pyetja: Ju, sivjet keni botuar edhe dy vepra shumë interesante; njëra me shkrime refleksive, kurse tjera me poezi. Sipas titujve, dyja menjëherë bëjnë për vete,... zgjojnë kureshtjen e lexuesit?

S. Berisha: Është e vërtetë se janë dy vepra që provokojnë edhe me formën e të shkruarit, edhe me temat dhe me ndijimin e thellë, që pikon “gjak” jete, që fuqishëm tingëllon, që të bën për të qarë, kurse në të njëjtën kohë ta ndërton lumturinë dhe ta forcon arsyen për të gjetur rrugë drejtë të së mirës, drejtë lumturisë. Por, për këtë lexuesit le ta thonë fjalën vet.

 

Pyetja: Pse shkruani kështu! Pse temat janë aq thjeshta e aq përcëlluese,... me aq mesazh human dhe filozofik?

S. Berisha: Për këtë nuk di të përgjigjem në mënyrë adekuate. Shpeshherë e kam pyetur edhe vetveten, dhe sikur në pasqyrë kam marrë përgjigjen: sa i çuditshëm që je! Vetëm kështu vazhdo, sepse shpirtin e ke të tillë. Ndoshta nuk të kuptojnë,... por të kuptojnë, sepse kështu ua shëron plagët, nëse dikush ka... E, plagë ka e ka, njeriu. Ka plagë edhe toka, edhe bjeshka, edhe lumi, edhe fusha... E, kush nuk ka plagë, të cilat gjithnjë kërkojnë ilaç për shërim!

Pyetja: Kërkoj dhembjen time”,... e bëni këtë për vetveten, digjeni me te?!

S. Berisha: Po! Së pari e bëj për vetveten time, sepse kam etje për gjërat e bukura, për buzëqeshjen e pastër, për fjalën e dëlirtë, për rrugëtimin pa fikë. Mirëpo, e tërë kjo, kur meditoj, e shoh se nuk është vetëm dhembja ime. Sikur më bëhet se kërkimi i dhembjes më shndërrohet në zë, në ulërimë e në oshtimë kolektive! Kjo është ajo, që pastaj ma detyron vargun,... Kjo është ajo që digjem për vetveten dhe për të gjithë.

Njëri pat thënë se me poezinë “Hyni dhomën time”, tërin e kisha trazuar, e kisha lënë pagjumë duke i përplasur ai vargjet e mia me lotët e vet. Kur e tha këtë, unë i tëri u kënaqa. Për këtë arsye, unë propozoj secili lexues mos përtojë, le hyjë dhomën time për ta parë, për ta shijuar e përjetuar madhështinë e njeriut i cili ecën vertikalisht, për ta përjetuar edhe lumturinë, kur mbi supet e veta e ka peshën e peshës vetvetes dhe njeriut përgjithësisht!

Sepse, poezia, edhe kur rrjedhin lotët, përbrenda ta dhuron pamundurën e lumturisë dhe madhështinë kurrë për tu mos u përkulur.

 

Pyetja: Po, “Mallkimi i heshtjes”,... çështë kjo “akuzë”, siç thoni Ju, dot sna hiqet qafet?

S. Berisha: Mallkimi,... është diçka që vetëm përplasja e rëndë e shpirtit mund të të detyrojë ta bësh një gjë të tillë. Kurse, heshtja, duhet ditur, ajo nuk është ar, por i ngjanë dergjës që të përlanë e kurrë nuk e dikton dhe as nuk i gjen ilaç.

Njeriut nuk i nevojitet heshtja, sepse, ajo është si mortaja. Sa shumë e ndrydh vetveten me te, jeni bindur, njeriu e “zverdhë” pamjen e vet bukur, e humb madhështinë e shpirtit, dhe kështu duket si dru i lakuar, e atë gungën e lakesës fshihet dhe dënesë historia! Se, e kujt është ajo histori, le mundohemi ta prekim këtë plagë, e cila, çuditërisht duket se nuk dhemb, por fakt është dhembje, e cila, po kishte forcë e mundësi, padyshim se do ta mallkonte vetveten! Andaj, mallkimi dhe heshtja bashkë, kujtoj se janë provokim, cilit asnjëherë nuk i humbet “aktualiteti”. E, kjo për njeriun është plagë, dhe dhemb shumë...

 

Pyetja: Keni botuar edhe shumë vepra tjera fushave ndryshme. Monografinë “Zejtarët e Pejës” e keni botuar për herë dytë, respektivisht e keni bërë botimin e dytë. Është ky libër voluminoz, është si diçka i përngjanë veprës udhërrëfyese për hyrë e studiuar histori, vlerat shpirtërore dhe kulturore...!

S. Berisha: Mirë bëtë që ma shtruat këtë pyetje. Monografia “Zejtarët e Pejës” është një vepër që e kam shkruar me mund të madh dhe me përkushtim, sepse, të shkruash vepra të tilla nuk është edhe aq shumë falënderuese, ngase, po e harrove një emër, po e huqe një ngjarje e cila nuk i shkon përshtati dikujt prej zejtarëve apo edhe dikujt tjetër, atëherë mentaliteti i caktuar konsiderojnë se nuk ke bërë gjë dhe se veprat e tilla nuk e kanë atë vlerën që e kërkon individi! E, po duhet ditur se veprat nuk shkruhen për dëshirën dhe as për qejfin e dikujt. Ato shkruhen për ta përjetësuar një etapë, një periudhë apo një pjesë të historisë së kombit dhe të shoqërisë, e cila, pastaj shërben edhe si provokim për studime më të thella. Këtu qëndron edhe vlera e kësaj monografie, e cila vitin e kaluar e përjetoi botimin e dytë me plotësime të periudhës gjatë dhe pas luftës në Kosovë.

Një historian i njohur yni, për këtë vepër ka thënë: “Monografia “Zejtarët e Pejës” është një dokument dhe material nuk e ka bërë kush deri me tash, e mund tu shërbejë antropologëve, gjeologëve, arkeologëve, historianëve por edhe studiuesve tjerë për shkruar vepra shkencore u hedhin dritë periudhave historike kombit dhe njerëzimit”.

Unë, kujtoj se kjo monografi është edhe si një dokument-monografi miniaturë e historisë Pejës me rrethinë, është një udhërrëfyes për mësuar për rolin dhe rëndësinë e zejtarisë dhe zejtarëve kësaj ane ruajtjen dhe zhvillimin e vlerave shpirtërore dhe kulturore, por edhe zhvillimin shoqëror dhe ekonomik, si dhe vënien e themeleve para degëve ndryshme industrisë.

 

Pyetja: A çmohet dhe a respektohet sot krijuesi. Ku gjendet ai, themi rrafshin gjithëkombëtar?

S. Berisha: Shikoni. A çmohet dhe a respektohet sot krijuesi?!... Po, unë them se jo dhe jo! Shoqëria duhet kuptuar se shtylla e filozofisë së jetës është intelektuali, e në këtë rast filozofi dhe krijuesi. Andaj, kësaj çështjeje, shoqëria i ka hyrë në hak, edhe përkundër asaj se bëhen përpjekje për të përkrahur dhe stimuluar vlerat krijuese.

Nuk dua ti prejudikoj gjërat, vetëm dua tu them se për vlerat e krijuesve dhe vet atyre, ose u ndahen far mirënjohje prag fundit jetës, ose, çfarë është edhe keq, ata i përkujtojnë dhe i “ngritin” piedestal pas vdekjes, u ndajnë lëvdata, mirënjohje e dekorata! Por, besoni, se kjo mua duket shumë e pakuptimtë. Veprimet apo gjërat e tilla, duhet bërë atëherë derisa krijuesi është vlugun, piedestalin e punës dhe arriturave krijuese. Atëherë, ai e përjeton dhe e çmon respektin për punën e vet. Kjo është ajo duhet praktikuar. Sepse, një gjë duhet ditur gjithnjë dhe përgjithmonë, se krijimtaria e mirëfilltë e shkrimtarit është e shenjtë, por është edhe dhembje dhe klithmë...! E, këtë duhet ditur, duhet kuptuar por edhe ndier se çfarë është kjo, se çfarë ndikimi ka shoqëri.

Është e papranueshme mbase nënçmuese për një shoqëri, sot, bie fjala, ketë krijues varen apo i frikësohen mungesës bukës për ditën vjen. Kurse, mos flasim sa i përket standardit jetësor. Ndërsa, anën tjetër, ka shumë atillë krijuesve ua rrahin supet me krenari! Kjo është përgjigjja...

 

Pyetja: A përkrahet pra, a stimulohet krijimtaria letrare?

S. Berisha: Një gjë e tillë kujtoj se bëhet në mënyrë formale dhe sipërfaqësore, e që kjo përgjigje, pra është në përputhje ndoshta me përgjigjen në pyetjen e mësipërme.

 

Pyetja: Po çmimet tradicionale, vjetore, kombëtare, rajonale dhe komunale, a janë stimuls dhe a shkojnë duart e merituara?

S. Berisha: gjitha hapësirat kombëtare, themelohen dhe jepen e ndahen çmime tradicionale vjetore, kombëtare, rajonale dhe komunale. Dhe, kjo ishte dashtë ndikojë pozitivisht stimulimin e vlerave krijuese dhe mbështetjen e shkrimtarëve. Mirëpo, edhe këtë segment, edhe pse jo gjithmonë, këto shpërblime, këto çmime jepen dhe ndahen, kushtimisht them, me hile, e kjo irriton krijuesit e mirëfilltë. I zemëron një veprim i tillë.

Për tua dëshmuar këtë, kemi pasur raste edhe refuzimit shpërblimeve për një apo për arsye tjetër (dmth. nuk ia kanë qëlluar). Ose, tjetra. Ndoshta, shumtën e rasteve, për tu “dekoruar” me shpërblime tilla, nevojitet krahu i fortë. Pra, çmimet dhe shpërblimet, shpesh shkojnë duart e atyre ndoshta nuk e meritojnë se sa tek krijuesit e dëshmuar me rezultate. Kjo, ndodhë pothuaj se gjitha nivelet. Ja, ky është duket “stimulimi” për krijuesin.

 

Pyetja: Shkrimet e Juaja eseistike mbase edhe refleksive, kanë zgjuar interesim veçantë opinion dhe bëhen e dëgjohen komente me shumë respekt dhe konsideratë, por, edhe lexohen me një interesim autoritativ, ngase, siç komentohet, ato shkrime sjellin ngrohtësi dhe mesazh e kuptim shumëdimensional.

S. Berisha: Unë, ndjehem shumë mirë kur dëgjoj fjalë miradije për krijimtarinë time. Besoni, kjo më bën të lumtur dhe përgjegjës në të njëjtën kohë. Ky edhe është shpërblimi më i lartë dhe më i dashur për mua. Tu them të drejtën, kënaqem kur lexuesit me orë të tëra i lë pagjumë, apo me orë të tëra rrinë me mua, me vargje dhe me shkrimet e mia, me të cilat nganjëherë ua detyroj edhe lotët. Sepse, aty fshihet edhe forca e njeriut për ta dashur të bukurën, për ta luftuar të keqën.

 

Pyetja: Si duket, poezia gjithnjë ka shërbyer si karrem për ti rrëmbyer zemrat e lexuesve. Libri i ri “Kërkoj dhembjen time” fillon me poezinë, cilën shumëkush e ka cilësuar si rrallë dhe me zërin përbrenda vargjeve shndërrohet rrugëtimin e historisë duke rrëshqitur pastaj atë kombëtare dhe gjithsesi njerëzore.

S. Berisha: Poezia ime, ashtu kujtoj, është ushqim shpirti, i cili vetëm shëron plagë, trimëron për të hapur rrugë lumturie, ndërgjegjëson për tu shikuar në pasqyrë...! Dhe, çfarë të them. Prapë u them lexuesve: hyni në dhomën time. Aty, së bashku do ta kërkojmë të vërtetën do ta kërkojmë atë dhembjen që na bën të lumtur. Kjo është madhështia e vargut, të cilën lexuesit ma fisnikërojnë me fjalët që u dalin nga zemra, dhe kështu, ata, sikurse edhe unë atyre, ma detyrojnë pagjumësinë! Kjo është shumë e vërtetë,... besoni!

 

Pyetja: Çfarë jeni duke bërë, kur si gjithnjë, përherë shohim me çantë rëndë dorë. Lëni përshtypje se e harxhoni kohën kot, pasi pothuaj përherë Ju shohim restorantet “Nositi”, “Tirona”, “California” dhe Hotelin “Dukagjini”. Interesant, edhe këto lokale ku rrini kanë emra karakteristik?

S. Berisha: Po, çfarë jam duke bërë unë, ore! Përpiqem që askënd mos ta pengoj. E vërtetë është: më shihni në këto restorante si njeri të urtë por të “çmendur”! Po, kush rri për çdo ditë në restorante?!... Rri, sepse e kam një ushqim që askujt nuk ia tregoj, por kësaj radhe po ua tregoj juve. Ai ushqim është fati, lumturia, dhembja dhe gëzimi i njeriut, të cilat gjëra për çdo ditë përpiqem t’i veneroj dhe t’i përjetoj,... Dhe ëndërroj që ato t’i shndërroj në krenari dhe në madhështinë e njeriut. Pra, nuk rri rehat, jo!

Është duke munduar një shkrim, cilin, shpresoj dhe besoj se shpejti do ta shkruaj dhe lexuesit do kanë rastin ta lexojnë. Nuk do ketë as lot, as shi, as dhembje,... Por, interesant. Një gjë ma prishi planin. Një krijues, cilin rastësisht e takova duke shitur veprat e veta por edhe disa tjerëve një shtand improvizuar me rastin e ditës çlirimit qytetit ku jetoj, dhe pasi u përshëndeta me te, ma priti:

-Ja, dua të ta dhuroj këtë vepër timen!

Iu falënderova, dhe pasi u nisa për punën time, e shikova titullin: “Pse shqiptarët nuk kanë mend”! E lexova disa herë titullin, dhe thashë:

-Eh, sa kopil është njeriu ynë...

pëlqeu bukur shumë titulli i librit...! Kaq. A, biseduam mjaftë?!

 

Pyetja: Ju faleminderit. Suksese jetë e krijimtari.

S. Berisha: Ju faleminderit për respektin. Sukses edhe Juve në punë dhe në afirmimin e vlerave shpirtërore dhe kulturore të kombit. 



(Vota: 12 . Mesatare: 5/5)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora