Faleminderit

Emin Bejko: Apostulli i shqiptarizmes, i pavdekeshmi Aristidh Kola

E marte, 12.07.2011, 07:58 PM

Apostulli i shqiptarizmes, i pavdekeshmi Aristidh Kola

Nga Emin Bejko

I nderuar lexues! Ekam per nder te madh dhe nje detyrim qytetar qe te shkruaj per apostullin e shqiptarizmes se koherave moderne, per tepavdekeshmin Aristidh Kola.Ai me vepren e tij qe la pas,zuri vendin e tij ne panteonin e lirise dhe te kultures shqiptare.Po nga rrjedh ky gjak i pashprishur shqiptar neper shekuj sic do t'a shikojme ne shume artikuj me pas?Le te mundohemi te hedhim pak drite mbi rrugen e shqiptareve ne histori,ne historine e Shqiperise, ne historine qe gjitonet tane e kane vetem pabesi se e ka vertetuar koha.Historia e fshatit Lazarat ne juge te Shqiperise eshte nje histori Shqiperie ne miniature,eshte nje histori shumeshekullore,shume interesante qe nuk e ka asnje fshat tjeter ne Shqiperi per vete te vertetat qe fsheh gjer tani.Ky fshat eshte ne nje vendbanim ilir dhe eshte nje vendbanim qe prej shekullit te V-te sipas historianeve dhe gjetjeve arkeologjike etj.Historia etij do te na tregoje per perandore

shqiptare,kryeministra,gjenerale,akademike ,personalitete kulture dhe arti etj.Le te shkruajme pak per Aristidh Kolen qe edhe te paret e tij kane qene ne Lazarat dhe ka akoma fisin e tij,fisin Kolaj ne Lazarat.Ky fis eshte afer emervendit Derven dhe e ka afer rreth 2 kilometra emervendin ne faqe te malit me emrin Rista(emer i vendosur nga emri Aristidh ,nga Rista (Aristidhi i pare ).Ne ate kohe emri Aristidh thuhej Rista per vecorite e gjuhes se fshatit tone ,me popullsi homogjene shqiptare sebashku me ish fshatin shqiptar me emrin Kollorce gjiton me fshatin Lazarat.Fisi i Aristidhit eshte fisi i luftetarit te revolucionit grek te vitit 1821 Thanas Shkurtaniotit (qe shkruhet dhe Thanas Gjergji ose dhe Thanas Jaci.Mbiemrin Shkurtanioti e ka prej fshatit Shkurte ne Greqi,fshat arberor,por ne te vertete ka qene fis qe e krijoi kete fshat atje.Gjergji duhet te kete qene gjyshi i tij qe e ka vendosur emrin

e tij .Jaci eshte shkurtese e emrit Gjergj,pra eshte edhe shkurtese edhe perkedheli.Ne te vertete ky emer duhej:Thanas Kola, i afert shume i Aristidhit.Neve sot ne fshatin tone kemi ne kete fis nje person qe quhet Lace Koli.Ky trashegon emrin qe komentuam :Jaci qe kaloi ne Lace ose Jaco ne fise qe kane lidhje me fisin e Aristidhit ne fshatin tone.Ne keto fise ka nje linje me njerez zeshkane.Fshati Palumba ne Greqi,fshat arberor eshte krijuar nga fiset :Buete dhe Koliete shkruhet ne literature.Keta jane fiset Kolaj dhe Alikaj ne fshatin tone qe i kane shtepite ngjiturdhe kane dhe lidhje gjinie sebashku me fise te tjere qe te gjithe sebashku jane fise me origjine shume shekullore te dokumentuar dhe jane nga familje te medha(fisnike dhe perandorake).Fisi Aliko sot(Koka,Zote(jo Zoti sic shkruhet ngaliteratura),Griva,Bue,Kola,Pali,Nika ,Kakomenu del qe ne vitin 1096 ne histori,por vazhdon akoma ne thellesi.Po perse emri i fshatit te

Aristidhit eshte quajtur Leon(Luan) me perpara ne Greqi?Me pas nga gjuha greke u quajt Londari(Luan ne gjuhen shqipe?).Ne fillim te vitit 1108 Perandori bizantin me origjine shqiptare Aleks Komneni(babai i Ana Komnenes),qe te mbronte Arberine nga normandet dhe kryqtaret mori disa masa dhe Dibren(Devre) ja caktoi gjeneral Leon Nikotiras shkruhet.Nga ky emer e ka patur emrin Luan fshati i Aristidh Koles.Kete emer e ka patur dhe luftetari i vitit 1821 qe i thuhet Nikatare ne literature. Ky ka qene Tare Nika (Tare Birbili sot ne Lazarat).Dihet qekete luftetar e vrane greket sepse nuk u sherbeu ne vrasje te pabesa kundrejt personave qe donin grekerit.Ky ka qene nipi i Kollokotronit qe te paret e tij kane qene ne Lazarat dhe literatura ka shume gabime kur shkruhet per jeten e tij.Po perse fshati i Aristidhit ne Greqi sot quhet Kaskaveli?Emri Kaskaveli do te thote: nga drita e Kokes se Voes (finiqit shqiptar) ,sipas meje.Duhet te analizohen fjalet qe kane lidhje me kete mbiemer sot:Kaxhanxhek(goxhaxhik e themi neve ne fshatin tone,ne kuptimin:koke,kocke e ngritur,dicka e dale ,e ngritur et,),fjala kara,Xhavelli,Xhiku (fise),emri Kacan ne fshatin tone,fjala kacar,emri Anton Kaca,Kaci,emri shqiptar Pirro,Pirrush,fjala kacka(qe i thone nje kokrre arre te thate dhe pa levore,Me thjesht pervec atyre qe shkruam ,e spjegojme nga emri dhe mbiemri i humanistit te madh me origjine shqiptare ne Itali Mark Anton Sabellico qe shkruhet ne literature.Edhe fisi Aliko ne fshatin tone ka patur emer Mark Anton ,Pirro,Aleks,Luan(Coku ne perkedheli ) por kemi dhe emrin Tane ,Ismihane,Hane Hene, Mihane etj.qe e kane dhe fise nga rrenja :Kola,Pali,Nika qe perjetesojne emrin e Ana Komnenes.Emri Coku per fisin Koka,(Aliko sot)na tregon fisin Conka(qe esht Koka ,fisi i Qemal Ataturkut.Emri Riza,Rizo eshte kthyer Rexho ,babai i Luan Alikos sot ne fshatin

tone.Aristidhi eshte fis nga origjine prej familjeve te medha shqiptare.Eshte fis qe ka lidhje me te madhin Ismail Kadare dhe me shume personalitete qe do te shkruajme.Te gjitha keto sa shkruam ,i shkruajme qete materializojme sado pak vepren e Aristidhit ne te cilen thote se shqiptaret kudo qe shkuan dhe me lavdi,prape jane kthyer edhe pas dhe kane shkuar edhe ne "ishull ose gadishull" dhe ata kane lene dhe bere lavdine e "ishullit ose gadishullit".Kjo eshte historia e "Jetes ne ishull " sipas Aristidhit qe edhe une e besoj.Kjo eshte vetem histori shqiptari.Qe te plotesohet tema duhet nje teme tjeter qe te sqaroje origjinen dhe kohen e ketyre shqiptareve qe kane bere histori.Heren tjeter do te shkruajme dhe per te madhin Ismail Kadare,nje gjak me Aristidhin ,sipas meje.