E premte, 29.03.2024, 02:32 AM (GMT)

Kulturë

Agron Shabani: Dicka për"mbinjeriun" e Fridrih Nicës dhe vullnetin e pamposhtur për dominimë të përgjithshëm dhe pushtet ...?!...

E diele, 22.05.2011, 06:57 PM


Duke reflektuar një trohë në jetën,  veprën dhe personalitetin kontraverz dhe tepër karismatik të Fridrih Nicës:

 

Dicka për"mbinjeriun" e Fridrih Nicës dhe vullnetin e pamposhtur për dominimë të përgjithshëm dhe pushtet ...?!...

 

Nga Agron Shabani

 

Si sot e 177 vite me herët,  përkatësisht në tetor të vitit të largët 1844:Në qytetin e vogël Rancken- afër Lajpcigut(Leipzig) në Gjermani :indi njeri prej mendimtarëve dhe filozofëve mer të rëndësëishem,  me kontravers dhe me karisnmatik në historinë e përgjithshme të mendimit dhe filozofisë botërore-Fridrih Nicëja.I njohur dhe mbiquajtur përndryshe si "arkitetkti" ose "instruktori i harlisur" dhe kryesor i "mbinjeriut" dhe "profeti i madh" i "Anti-Zotit" ose "Anti-Krishtit" !(...). Se këndejmi,  edhe përkundër faktit të njohur se historisë së përgjithshme të filozofisë dhe mendimit të përgjithshëm botëror që nga atika e largët dhe gjer me sot nuk i munguansi të thuash kurrë emrat, veprat dhe personalitetët e njohura si ato të Sokratit, Platonit, Aristotelit, Senekës, Tacitit, Konfuqit, Hegelit, Kantit, Dekartit, Spinozës, Veberit, Lokut, Leibnicit, Sen Simonit etj.Megjithatë, në këtë sfond duket se askush me shumë se sa Nicëja nuk pati ndikime,  influenca dhe reflektime të ndryshme(eksterne dhe eksplikative) në zhvillimin,  evolucionin , determinizmin dhe definimin e përgjithshëm dhe substancial të mendimëve, konceptëve , ideve dhe "formulimëve të reja" diskursive dhe dialektike në kontekstin e njohur të filozofisë së përgjithshme-praktike dhe asaj analitike ose linguistike. Duke i shpërthyer dhe tejkaluar në këtë sfond ´limitët´ ose kornizat e njoura shkencore ose akademike të lëndës dhe materies së njohur të filozofisë.Si dhe duke i vërë( vënë) në levizje dhe funksione të ndryshme impulsive , funksionale,  aksionale dhe tepër dinamike  edhe shkencat ose disiplinat tjera shkencore dhe akademike si artin, kulturën, letërsinë, historinë, politikën, etikën, estetikën, antropologjinë e përgjithshme fetare dhe kulturore dhe kështu me radhë.Dhe,  kjo sidomos  gjatë vitëve të njëzeta dhe të tridhjeta të shekullit të kaluar(2O) .Të njohura  dhe mbiquajtura asokohe si "vite të dritës"  dhe të "shpresës" dhe kështu me radhë.Gjithnjë fjala mbi ´epokën e re´ të edukatës, kulturës, emancipimimit, etikës, estetikës dhe disiplinës së gjithëmbarshke shkencore dhe akademike :Gjegjësisht,  në rolin, ndikimet, impulset dhe reflektimet e shumëta dhe të shumëfishta të veprave dhe personalitetit të njohur të Fridrih Nicës në strukturat dhe elitat e ndryshme intelektuale, kulturore dhe politike të kontinentit të vjetër europian dhe më gjërë.Në këtë frymë admirimin, fascinimim dhe mrekullinë e tyre të përgjithshme para veprës dhe personalitetit të lartëpërmendur të Fridrih Nicës atëbotë e sot e pranuan figura dhe personalitet të njohura të artit, kulturës, letërsisë, politikës dhe filozofisë botërore si Zhil Rime, Valeri, Prust, Stjuart, Hjustën, Fromm, Adorno, Startre, Horkhajmer, Cembëerlein, Shtrezeman, Klemanso, Orlando, Vilson, Stalin, Hitler, Musolini dhe shumë e shumë të tjerë.Ndonëse,  sëcili prej tyre në forma, stile dhe profile të ndryshme emocionale, impresive, sociale, filozofike, etike, politike, funksionale, aksionale etj. etj.Dhe, kjo në radhë të parë për faktin se në jetën, botën, veprën dhe personin(personalitetin) e sipërpërmendur kontraverz dhe tepër karismatik të Fridrih Nicës duket se shpalosej dhe shfletohej vazhdimisht një "kosmos" ose "univers i pafund" ideshë, pikëpamjesh, mendimësh, tundimësh, përsiatjesh, reflektimësh, konceptësh , vizionesh dhe formulimësh të larmishme filozofike dhe sociopsikologjike .Të cilat në instancë të fundit ishin "derivate" ose "artikuj të brëndshëm" shpirtëror dhe sociofizik që duhej t´i ushqenin dhe plotësonin paksa egot, gjegjeësisht,  nevojat dhe kërkesat e njohura të qarqëve, strukturave ose ´elitave´të ndryshme kulturore, politike, intelektuale ose akademike në Europën e asaj kohe dhe më largë. Të "elitave" ose "par-exelencave" të ndryshme pushtetmbajtëse ose politike sidomos.Ndaj,  mu për këtrë shkak:jeta, vepra dhe personaliteti i përgjithshëm i Fridrih Nicës nuk mund të kuptohen dhe akceptohetn në tërësinë e tyre të plotë pa i njohur, studuar dhe analizuar shkaqet, faktorët dhe rrethanat e ndryshme objektive dhe subjektive(ose determinante dhe paradigmatike) në të cilat lindi dhe jetoi Nicëja.Gjegjësisht,  kohën, jetën, botën dhe ambientin e tij  së bashku me stilin, mentalitetin dhe temperamentin e njohur krijues dhe metafilozofik të Fridrih Nicës që në disa raste i shpërthejnëe dhe tejkalojnë kufijtë ose kornizat e lartëpëremendura intelektuale, shkencore se akademike. .Se këndejmi,  i frymëzuar dhe ndikuar paksa nga letëersia klasike.Përkatësisht,  nga mitët, eposët, legjendat, dramat,  baladat dhe tragjeditë e ndryshme- antike në njerën anë.Si dhe nga qëndrimet dhe pikëpamjet e njohura filozofike dhe metaestetike të Shopenhauerit në anën tjetër.Fridrih Nicëja që në moshëm e re,  gjegjësisht,  si student(madje dikur edhe si profesor) i teologjisë,  filozofisë , letërsisë dhe gjuhëve të lashta-klasike : do t´i bashkohet Shopenhauerit  dhe të tjerëve në "luftën" ose ´konfliktët ´e tyre konceptuale dhe ideologjike-kundër Hegelit dhe bashkëmendimtarëve të tij "transcedental" dhe idealist.Duke u përpjekur dhe angazhuar këstu për një botë të shkëputur dhe të cliruar një trohën nga "rrjeti i dendur" i "Mërimëngëes së Madhe" të antagonizmave, mospajtimëve, divergjencave dhe diskrepancave të ndryshme konceptuale dhe ideologjike në mes "botës klasike" dhe asaj moderne ose bashkohore në kontekstin e përgjithshëm ose multidemenzional.Duke e vërë theksin këtu në Faljen ose Pajtimin e koncveptëve, pikëpamjeve, ideve, modelëve dhe qëndrimëve të ndryshme fetare, kulturore, sociale, politike, historike, filozofike dhe të tjera që sipas Nicëj janë élemente´ose ínstrumente´të fuqishme dhe imperative në ngritjen dhe sendërtimin e strukturave ose superstrukturave(elitave) të reja shoqërore ose qytetare në cdo kohë dhe hapësirë.

Një digresion: Sic dihet:në periudhen e njohur të Humanizmit dhe Renesansës kishin filluar arritjet dhe përparimet e njohura matematikore ose aritmetike me anë të të cilave Galileu i famshëm me në fund do të mund të pohonte i shpënguar dhe pa frikë se:"Libri i Natyrës" megjithatë është shkruar dhe formuluar me gjuhën dhe formulat e njohura matematikore ose aritmetike.Duke pleduar kësaj radhe në "Matematikën Universale" dhe "Gjeometrinë Analitike" të Rene Dekartit dhe bashkëmendimtarëve të Tij të shumtë.Respektivisht,  në historinë, filozofinë dhe fenomenologjinë e njohur të shpirtit dhe natyrës si dhe në logjikën e njohur racionale, shkencore dhe metodologjike që janë në funksion të reflektimëve dhe përsiatjeve të mesipërme etike dhe metaestetike.Ndërkohë që arritjet dhe përarimet e sotme industriale dhje tekonologjike(duke i përfshirë dhe nënkuptuar këtu sovtverët, mikrocipët ose mikrosofët e ndryshëm digjital dhe elektronik së bashku me të të asthtuquajturit "njerëzit rrobot" ose "njerëzit makinë"!) janë pikërisht intuita, imagjinata, fantazia dhe ajo "profecia" e njohur filozofike dhe metaestetike e Fridrih Nicës mbi "mbinjeriun" e tij?! Apo:mos ndofta bukuria, dashuria , profecia dhe hyjnia e njohur krijuese dhe metafilozofike që e prekin dhe arrijnë të lartën?! Kush e di!...

Sidoqoftë,  me fjalën ose nocionin e njohur filozofi në radhë të parë i nënkuptojnë respektin, mirëkuptimin, dasshurinë, devocionin dhe përkushtimin tonë me të thellë(fundamental ose substancial) ndaj fillimit(jetës),  ndaj dijes(diturisë),  ndaj qenjes, materies dhe ekzistencës sonë në këtë botë të përbotshme.(Kujto këtu parashtesën e njohur "Filos" së bashku me ndajshtesën ose prapashtesën "sofia" që nënkuptojnë fillimin, jetën, qenjen, materien, ekzistencën, përvojen, aftësitë e ndryshme dhe shkathtësitë tona në kuptimin e Fjalës dhe shkencës së përgjithshme të Filozofisë). Duke i përfshirë dhe nënkuptuar këtu edhe nevojat dhe kërkesat tona objektive dhe subjektive së bashku me përvojen, aftësitë dhe shkathtësitë tona fizike, shpirtërore, mentale, intelektuale, profesionale dhe të tjera.Në këtë frymë pra:Filozofia në radhë të parë është shkenca e njohur(universale) mbi rendin e natyrshëm dhe ordinarë("Filosofiae est sciencia universalis ordinis naturalis").Shih për këtë :në varësi(varshmëri) dhe përputhshmëri të plotë me marëdhënjët ose raportët e lartëpërmendura në relacionin ose dimenzionin e njohur jeta(fillimi)-mendja(logjika)-qenja-materia-ekzistenca etj.I kemi edhe ato Dy Drejtimet ose Orjentimet e njohura politike dhe filozofike.Përkatëesisht,  Dtrerjtimin Materialist dhe Drejtimin Idealist që janë në funksion të "luftëravë" ose konfliktëve(por edhe të pajtimëve) të ndryshme klasore, politike, partiake, konceptuale, ideologjike dhe të tjera të shtetëve dhe shoqërive të ndryshme njerëzore ose qytetare kundo në botë.Në këtë kuader Filozofia (për dallim të "degëve" ose "disiplinave" të tjera si mitologjia, animizmi, totemizmi, shamanizmi, agnosticizmi, misticizmi, hedonizmi, alkimizmi, ezoterizmi etj.) dallon dhe është e vecantë për nga forma dhe menyra e njohur e qasjës konkrete dhe pragmatike. Respektivisht,  për nga natyra dhe karakteri i njohur i studimit, analizës dhe përkushtimit të saj esencial dhe substancial ndaj zdhidhes së pyetjeve, nëvojave , kërkesave dhe problemëve të përgjithshme dhe fundamentale në kontekstin e njohur global ose universal.E kundërta e tyre janë demagogjia, dogmatizmi dhe hipokrizia e përgjithshme e papusëve dhe demagogëve të ndryshëm okultist dhe hedonist që vazhdojnë të përhapin dhe propagandojnë të "vërtëtën" dhe "lavdinë e madhe" të "projektëve" dhe "planimetrive" të ndryshme politike, fetare ose ideologjike që nuk kanë asgjë të përbashkët me ´Metafizikëkn e Moralit" dhe Parimet e lartëpërmendura humane dhe metaestetike mbi të drejtat , liritë dhe vlerat e përgjithshme(globale ose universale) të jetës si dhe të të gjithë njerëzve, popujve, racave, gjinive, feve ose besimëve të mundshme gjithandej globit tonë tokësor .Dhe, kjo sidomos atëherë kur në vorbullën e njohur të "industrisë" ose "makinerisë" së tyre agjituese dhe propagandistike(kundër të tjerëve pra!):papusët, demmagogët dhe hipokritët e ndryshëm okultist dhe hedonist së bashku me blerësit ose konsumatorët e ndryshëm( të paktë ose minorë mbase) të "mallit" ose "derivatëve" të tyre agjituese dhe propagandistie gjithmonë kanë të drejtë.Në rastin me të butë kësaj i thonë Dekadencë ose Skizofreni.



(Vota: 4 . Mesatare: 3/5)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora