Thanas L. Gjika: Brengat e përsosjes / D??enie ku doskona?o?ci

Dr. THANAS L. GJIKA (USA)

BRENGAT  E  PËRSOSJES

Jan M. Stuchli është  një krijues multitalent i cili shpreh shqetësimet e veta krijuese herë përmes kombinimeve të ngjyrave në piktura, dhe herë përmes kombinimit melodioz të fjalëve në poezi. Ky krijues mbas studimeve e krijimeve të shumta që ka kryer deri më sot, bie në sy për finesë në krijimtarinë e vet, sidomos në përqendrimin tek bota morale e poetit, njeriut që ka për detyrë t’ia ndritë rrugën njeriut.

Botën e shumëngjyrshme që e kap syri, Stuchli e hedh në piktura me penelin e tij, kurse brengat e shpirtit njerëzor, sidomos brengat e poetit të shqetësuar si ai, i hedh në letër me fjalë të zgjedhura me kujdes plot harmoni e muzikalitet.

Shqetësimet e këtij poeti janë pjellë e botës së sotme polake. Polonia e sotme si gjithë vendet e Europës Lindore po përjeton transformimet e mëdha të kalimit nga një shoqëri ish komuniste në një shoqëri të ekonomisë së tregut. E ky transformim shoqëror, për shkak se Komunizmi e pushtetarët komunistë nuk u dënuan si u dënuan Nazizmi e pushtetarët naziztë, po kryhet duke u shoqëruar me një vrapim drejt pushtetit politik dhe pasurisë ekonomike. Lufta për pushtet në vendet e Europës Lindore ku marrin pjesë kryesisht ish komunistët e besnikët e tyre, shoqërohet me një vrapim të pandalshëm drejt korrupsionit, drejt pasurimit. Përsosja morale e njeriut është lënë mënjanë si dicka pa vlerë, njeriu po prishet duke vrapuar pas egos së vet të shfrenuar.

Në planin krijues kemi një fenomen tjetër: shumica e poetëve të sotëm të Europës Lindore hiqen si talente të spikatur duke haruar se jo ajo që ata e quajnë veten, por jehona që do të lenë pas, ka për të qenë vlera e tyre e vërtetë.

Përpjekja për famë është tipar i krijuesit mediokër, kurse të zgjedhurit janë modestë. Modestia është më e fuqishme se fama.

Poezitë e këtij vëllimi njëra pas tjetrës trasmetojnë porosira e dëshira të autorit për krijuesit. Ai lufton falsitetin e mburjet, porosit krijuesit që të krijojnë në heshtje e të jenë modestë, të mos nguten për ta quajtur veprën e tyre të përsosur, por të përpiqen që kur t’i futen procesit krijues të punojnë me saktësinë e kirurgut, se përndryshe:

Ruana Zot

Do të vuash

Pastaj

Ndëshkimin e Përjetshëm

Pa amnisti.

                (CILIDO)

Përgjegjësia e krijimit është dicka sublime. Porosi e dorës së parë është kërkesa për të shkruar fjalë e vargje që dalin nga zemra dhe me muzikalitet, kombinime fjalësh të kota nuk kanë vlerë. Cdo krijues duhet të ndërgjegjësohet se jetën e vet dhe fundin e saj e përjeton me përgjegjësinë e vet.

Si qenie njerëzore që jemi, në fëmijëri jemi të pastër, por kur rritemi e piqemi na tundojnë mendjemadhësia, gënjeshtra, e dobësi të tjera.

Gënjeshtra me të vërtetën

Dëshiron të njëjtësohet

Sepse unë ende ekzistoj dhe me shpresë të kotë

Qëniesoj në poezi dhe art.

                           (EKZISTENCË ).

Egoizmi është një tipar tjetër që e sundon shpesh njeriun e sidomos krijuesin, prandaj poeti porosit që krijuesi të mos e konsiderojë veten si gjithcka dhe botën që e rrethon si mosqënie e zbrazët. Ka raste kur krijuesit i duket se gjithcka ndodh ashtu si mendon ai, madje se dhe Libri i Jetës realizohet përmes tij. Të tilla mbivlerësime janë të dënueshme.

Jeta është plot me aspekte drite dhe hije. Pa diellin nuk do të kishte jetë, pa diellin nuk do të ekzistonin as hijet, por poeti jetën e do jo vetëm për ditët e ngrohta me shkëlqim plot diell, por edhe për hijet e saj. Në këtë aspekt, poeti le të nënkuptohet se ka dhe vepra që nuk shkëlqejnë, por që mund të sjellin kënaqësi me hijeshitë e tyre. 

Si bir i denjë i Polonisë kristiane, Stuchli kërkon që krijuesi të mos e konsiderojë vehten Alfa dhe Omega, por të pranojë këshillat e të tjerëve dhe të drejtën e të tjerëve. Duke e konsideruar vehten Alfa dhe Omega, nuk i ndihmon askujt, edhe sikur të jesh erudit i madh.

Njeriu i shëndoshë që i ka gjithë aftësitë, duhet të ndjehet i kënaqur dhe i lumtur. Ai duhet të kujtojë sa shumë mundohen memecët, të verbërit dhe të shurdhërit për të zëvendësuar mungesat e tyre.

Krijuesi duhet të jetë i ndërgjegjshëm se është qënie kalimtare, prandaj duhet ta shfrytëzojë kohën gjithnjë, sepse ajo ecën e nuk ndalet. Ai duhet të synojë që të jetë një qënie sa më e dobishme shoqërore. Këtë ai mund ta arrijë duke u përpjekur që të jetë një shkëndijë shpresëdhënëse në kërkim të përsosmërisë.

Edhe pse poeti nxjerr në dukje faktin se njerëzimi po tregohet mendjelehtë duke e shfrytëzuar tepër Tokën, dhe po e kthen atë në Hënë, përsëri ai nuk jep shkas për të rënë në pesimizëm. Stuchli është optimist, ai mendon se njerëzimi do të shkojë përpara, sepse në gjirin e vet ka poetët, të cilët si profetët, dijnë edhe kur nuk dijnë...

Për vlerat ideore dhe artistike letrare që sjell krijimtaria e poetit Jan M. Stuchli është një fenomen letrar për mbarë popujt e rajonit të Europës Lindore. Për këtë arsye ai nuk duhet të mbetet vetëm një poet që shkruan polonisht. Përkthimi i krijimtarisë së tij në gjuhët e këtij rajoni do të sillte një ndihmesë për brumosjen e shëndetshme të krijuesve Rusë, Ukrainas, Cekë, Ungarezë, Bullgarë, Shqiptarë, etj.

______

DR THANAS L. GJIKA USA

ESEJ

D??ENIE ku  DOSKONA?O?CI

Jan Micha?  Stuchly jest Artyst? o wielu talentach  Malarzem i Poet? .

W?asne niepokoje twórcze wyra?a, poprzez unikalne ??czenie kolorów w swoich obrazach, a w poezji poprzez  swoiste melodyjne ??czenie s?ów.

Twórca Jan Micha? Stuchly - po wielu studiach i kreacjach jakie stworzy? do dnia dzisiejszego - przyci?ga uwag? odbiorcy finezj? twórczo?ci, szczególnie poprzez skupienia nad problemami odwiecznymi nad „ ?wiatem moralnym” cz?owieka.

Poeta Jan Micha? Stuchly niejako DYKTAT stawia OBOWI?ZEK w  rozja?nianiu CIEMNO?CI  dróg  drugiemu cz?owiekowi.

            „KOLORYT  I TEMATY” jego obrazów – przyci?gaj? magnetycznie wzrok ODBIORCY.  

Malarz Jan Micha? Stuchly przenosi bywanie cz?owiecze na blejtram  p?dzlem, za?  ludzkie problemy duchowe, tak?e i te  szczególne dla POETY – zaniepokojonego jak ON SAM, rzuca sk?adank? liter na kartk? papieru za pomoc? troskliwie dobranych s?ów, pe?nych harmonii i melodyjno?ci.

            Artysta Jan Micha? Stuchly zauwa?a, i? zasady moralne dzisiejszego cz?owieka s? od?o?one  poza margines ?ycia , jako co? bezwarto?ciowego , gdy?  cz?owiek dzisiejszy popada w marazm  goni?c za w?asnym nieposkromionym EGO.

            W planie ka?dego tworzenia istnieje - ZJAWISKO - wi?kszo?? wspó?czesnych poetów Europy Wschodniej uwa?a siebie za wybitne talenty, zapominaj?c przy tym, ?e nie TA , ani nie TAMCI, którzy tak sami siebie nazywaj?, ale ECHO – niczym wspomnienie, które po nich pozostanie, b?dzie ich prawdziw? warto?ci?.

            D??enie do S?AWY jest typowe dla twórców miernych, podczas gdy ci wybrani s? skromni. Skromno?? jest silniejsza ni? S?awa.

            Wiersze  w tomiku LICENTIA POETICA, przekazuj? d??enia i pragnienia autora Jana Micha?a Stuchly w kierunku tworzenia drogowskazów dla przysz?ych pokole?.

            AUTOR Jan Micha? Stuchly w swojej twórczo?ci wskazuje i pi?tnuje b??dy, przes?dy i b?aga artystów, by tworzyli w krystalicznej  skromno?ci i  milczeniu, by nie spieszyli si? z nazywaniem swojego dzie?a idealnym, ale by próbowali, - gdy rozpoczynaj? PROCES TWORZENIA - czyni? to z precyzj? chirurga, bowiem w przeciwnym wypadku mo?e ich spotka? co najmniej rozczarowanie i kara  jak w wierszu   „KA?DEMU” 

WIECZNA  KARA  BEZ  AMNESTII  !!!                            

            Odpowiedzialno?? KA?DEGO TWÓRCY jest czym? bardzo wznios?ym.

Pragnieniem Jana Micha?a Stuchly zawartym w jego twórczo?ci,  szczególnie w tym tomiku LICENTIA POETICA - „prima facie” jest d??enie „pisania s?ów i wersów, które pochodz? z serca”,  byle by?yby melodyjne - GDY? -  ??czenie s?ów pró?nych nie ma sensu i ?adnej warto?ci. Ka?dy twórca musi by? ?wiadomy tego, ?e ?ycie w?asne i jego koniec, prze?ywa sam  i prze?yje je wy??cznie  na w?asn? odpowiedzialno??.

            Jako BYTY LUDZKIE, którymi jeste?my jak pisze autor „ w dzieci?stwie jeste?my czy?ci niczym ?nie?na biel, krystalicznie transparentni, gdy dorastamy i starzejemy si?, kusi nas pycha, k?amstwo i inne s?abo?ci”.

„ Dzieci?stwo ”– to nieska?one Dobro –

„ Dojrza?o?? ” - brudzi pych? ,zach?anno?ci?, k?amstwem

    które prawd? chce uto?samia?

„ Twórca ” z?udnie trwa w poezji i sztuce”

(BYWANIE)

            EGOIZM jest CZYM? co cz?sto RZ?DZI ?wiatem, cz?owiekiem,  szczególnie  TWÓRCAMI - przeto POETA Jan Micha? Stuchly- b?aga, prosi, by ka?dy TWÓRCA  nie okre?la? siebie jako IDEA?U, by ?WIAT CA?Y nie traktowa?  niczym Nico?? Pró?n?.

Zdarza si?, i? TWÓRCY wydaje si?, ?e co? dzieje si? pod?ug jego my?li, ba nawet, ?e Ksi?ga ?ycia Ka?dego Cz?owieka  realizuje si? wed?ug jego mod?y. Takie u?omne cz?owiecze warto?ciowania s? niedopuszczalne i obrazoburcze.

?ycie jest pe?ne aspektów ?wiat?a i cienia. Bez S?O?CA nie by?oby ?ycia, bez S?O?CA nie istnia?by  nawet CIE?, ale poeta Jan Micha? Stuchly  kocha ?ycie nie tylko za gor?ce dni z promieniami s?o?ca, ale tak?e  z  jego  CIENIAMI.

 W tym aspekcie POETA pozwala rozumie? innych, i? istniej?  tak?e dzie?a, które nie b?yszcz?, ale które promieniuj? niczym sama przyjemno?? swoim wdzi?kiem.

            Jan Micha? Stuchly b?aga , by TWÓRCA nie postrzega? siebie jako Alf? i Omeg?, ale, ?eby tak?e ZAUWA?A? i potwierdza? rady i racje innych.

 Uwa?aj?c siebie za Alf? i Omeg? nie pomagasz nikomu, nawet je?li jest wielkim erudyt?.

            Bogaty cz?owiek – KREZUS -  JEST  z siebie zadowolony i szcz??liwy, ale przynajmniej  powinien stara? si? pami?ta? o innych, którzy s? ubodzy i cz?sto okaleczeni przez ?ycie nie z w?asnej winy.

            TWÓRCA musi by? ?wiadomy, ?e jest BYTEM PRZEMIJAJACYM ,  wi?c powinien  wykorzystywa? CZAS w ca?o?ci CZAS jedynie mu dany , powinien d??y? do tego, by sta? si? BYTEM jak najbardziej przydatnym dla – INNYCH - aby to osi?gn?? musi stara? si? by? co najmniej  iskr? nadziei w d??eniu  do doskona?o?ci.

            POETA zwraca uwag? na to, i? ludzko?? lekkomy?lnie wykorzystuje ca?kowicie ZIEMI? i zmienia j? w ksi??ycowy krajobraz  , lecz NAWET to  nie daje mu podstaw, by wpada? w skrajny  pesymizm.

Jan Micha? Stuchly jest tak?e optymist?, twierdzi, ?e ludzko?? d??y mimo wszystko w dobrym kierunku - w kierunku  post?pu poniewa? ma POETÓW , którzy niczym PROROCY, wiedz? nawet wtedy, kiedy nie wiedz?…

            Ze wzgl?du na wyj?tkowe warto?ci artystyczno literackie, które niesie z sob? twórczo?? literacka Poety Jana M. Stuchly, jest to ZJAWISKO LITERACKIE dla wszystkich narodów regionu Europy Wschodniej dlatego nie powinien ten autor pozostawa? jedynie poet? pisz?cym po polsku. T?umaczenie jego twórczo?ci w j?zykach tego regionu wniesie niew?tpliwy pozytywny wk?ad w literatur? i  poprawne kszta?towanie pozytywnych my?li twórców Rosji, Ukrainy, Czech, W?gier, Bu?garii, Albanii itd.

Dr. Thanas L. Gjika

So. Lancaster  MA

USA