Isa Mulaj: Behxheti, buxheti, dhe shteti

Behxheti, buxheti, dhe shteti

Nga Isa Mulaj

Kryetar i Institutit për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike (INEPRA)

“E vetmja e gjë e domosdoshme për fitoren e së keqes, është që njerëzit e mirë të rrinë duarkryq” – Edmund Burke

Tri pikëpyetje të mëdha e përmbyllin muajin mars 2011 në Kosovë. E para,  vendimi i Gjykatës Kushtetuese për zgjedhjen kundër kushtetuese të kryetarit të Kosovës. E dyta, miratimi i buxhetit të shtetit me pasiguri se sa do të jetë i qëndrueshëm dhe nga do të sigurohen të hyrat për shpenzimet buxhetore që janë më të mëdha. E treta, kriza e përgjithshme dhe vetë qenia e shtetit që duket se nuk i vjen as era shtet.

Behxheti në politikë – biznes për veti dhe Hashim Thaçin

Shumë njerëz të painformuar kanë menduar se Behxhet Pacolli (ai e shkruan me emrin me “gj” të butë) po futet në politikë për t’i ndihmuar Kosovës. Disa nuk kanë dashur ta dinë të kaluarën dhe planet e tij për të ardhmen, që i shkojnë përshtati interesave ruso-serbe. I janë bashkangjitur në parti si llaskuca disa të ashtuquajtur intelektualë, profesor doktorra,  akademikë, klerikë dhe ekspertë, madje edhe femra të bukura. Të gjithë (me përjashtim të bukurisë së femrave) ishin fals në atë për çka thirren. Kontributi i tyre në partinë e Pacollit kishte vetëm një qëllim – bindja për të përfituar para. Nuk e dinin këta se Pacolli, kur është në pyetje përfitimi nga të tjerët, është më i rryer se të gjithë këta, pavarësisht se paraqitet si jo i mençur ose edhe budalla. 

Ende nuk janë kthjellur një pjesë shumë e vogël e popullsisë rreth qëllimeve kur biznesmenët e mëdhenj bëhen politikanë dhe synojnë kreun e shtetit sikur Pacolli. Argumenti i vetëm që u sjellin këta, është një hamendje deklarative se kjo ndodh edhe në shtetet e Perëndimit me demokraci të zhvilluar. Në fakt, nuk është kështu. Janë tepër të rrallë biznesmenët e mëdhenj në Perëndim që vijnë në krye të shtetit. Ndoshta rasti më i njohur është ai i kryeministrit të Italisë, Silvio Berluskoni, i cili në qarqet evropiane cilësohet si një kryeministër skandaloz me shumë afera korruptive. Aleati më i ngushtë i tij jashtë Evropës është diktatori libian Moamer Gadafi.  Nëse në Perëndim biznesmenët e mëdhenj hyjnë në politikë dhe synojnë hierarkinë më të lartë të shtetit, këtë e bëjnë për prestigj dhe ta përdorin pasurinë e tyre private për të mirën e përgjithshme. Kështu ka vepruar Xhorxh Uashingtoni.

A ndodh sot që biznesmenët e mëdhenj të garojnë në politikë për majat e shtetit në Perëndim siç u tregojnë një numër i vogël këtu në Kosovë? Të marrim shembullin e SHBA-ve. Bill Gejtsi, Stiv Xhobsi, Xhorxh Sorosi, të gjithë janë biznesmenë të fuqishëm. Asnjëri prej tyre nuk ka garuar për nivele më të larta të shtetit edhe pse munden shumë lehtë, pavarësisht se mund të financojnë parti politike. Sorosi dha afër 24 milionë dollarë për fushatë kundër Xhorxh W. Bushit, por kjo ishte një shumë simbolike dhe dukej se nuk e ka seriozisht. Bill Gejtsi ka formuar fond humanitar nga kapitali i vet për ndihma edhe Afrikës dhe nuk përzihet në politikën e SHBA-ve. Barak Obama nuk është biznesmen i madh.

Kthehemi në Evropën Perëndimore. Cili kryetar është biznesmen i madh? Thuajse asnjë. Kryetari i shtetit duhet të ketë integritet të lartë moral dhe të kaluar shumë të pastër. Kryetari i Gjermanisë, Horst Kohler, ish-drejtor i Fondit Monetar Ndërkombëtar, u detyrua të jap dorëheqje pas një deklarata rreth prezencës së ushtarëve gjermanë në Afganistan. Ministrin gjerman të mbrojtjes Rudolf Scharping e shkarkuan për 76,000 euro (e Thaçin dhe Pacollin jo për 2.5 milionë vetëm me një rast!). Pacolli i ka hyrë politikës për t’u bërë si Gadafi, Suharto, mbretërit dhe sheikët në Lindjen e Mesme, dhe diktatorë tjerë që akumuluan kapital privat duke shfrytëzuar pasurinë e shtetit.

Pacolli i ka hyrë politikës për të bërë biznes në llogari të tij, Serbisë dhe interesave strategjike të Rusisë. Këtë e dinë shumë mirë edhe ata “intelektualë, ekspertë, atdhetarë, dhe femra”. Të gjithë këta janë gabuar nëse ndonjëherë u ka shkuar mendja se Pacolli, përkundër serbofilizmit krejt të hapur prej gjyshit dhe babait, ndoshta mund të ndërroj mendje dhe të kaloj në favor të shqiptarëve. Nëse shumëkush nga shqiptarët ka qenë i lidhur mish e thua me ta dhe tani mundohet të ndërroj kahjen, Pacolli nuk mundet kurrsesi, sepse e kanë në grusht. Nuk janë në pyetje vetëm deklaratat dhe intervistat skandaloze të Pacollit në mediet serbe kundër shqiptarëve, ndaj të cilave ky sot paraqitet si budalla dhe nuk mund t’i përgënjeshtroj. Sigurinë personale më kritike e ka nga serbët. Dy pilotët e aeroplanit të tij privat janë serbë. Drejtoreshë e hotelit Swiss Diamond në Zvicër është Milica e Kragujevcit. Montazha e Beogradit ia kryen të gjitha punët instaluese. Gruan e ka ruse. Etj, etj, etj.

Për punët në Rusi dhe Kazakistan, nuk ka paguar shumë shqiptarë që kanë punuar atje. Rusisë i ka konvenuar ky eksploatim i shqiptarëve dhe t’ia jep tenderin Pacollit, sepse kështu rinovoheshin ndërtesat e Kremlinit më lirë kur disa shpenzime për pagesën e punëtorëve janë të hequra. Rusëve dhe serbëve nuk ka mundur dhe guxuar t’ua bëjë kështu, se do ta kishin eliminuar. Derisa në Rusi ka mundur t’i fitoj tenderët në kurriz të disa shpenzimeve të fuqisë punëtore shqiptare për ta kursyer buxhetin e Rusisë, në Kosovë merr tenderë me buxhet më të lartë se ofertuesit tjerë. Këtë ia mundëson Hashim Thaçi për rinovimin e Pallatit të Shtypit në shumën prej afër 15.5 milionë euro, ose afër 2.5 milionë më shumë se ofertuesi më i lirë. Ky rast i korrupsionit nuk u hetua zyrtarisht. Kështu synon Pacolli ta ndërtoj Kosovën me paratë e tjetërkujt dhe duke i mbetur një pjesë e tyre si fitim ilegal.

Rast tjetër i ndërtimeve të Pacollit në Kosovë, është rinovimi i hotelit Iliria, i cili është dashur të lëshohej në përdorim në muajin shkurt, por punët kanë stagnuar edhe në ditët e sotme shkaku, siç thuhet, i mungesës së mjeteve financiare. Po të ishte Pacolli milioner ose miliarder, ai do ta kishte ndërtuar një hotel shumë më të madh se Iliria me kapital të vetin, e jo ta lë renovimin të papërfunduar për disa dhjetëra ose eventualisht qindra mijëra euro. Strategjia e Pacollit për ndërtimin është kjo: M’i jep ti mua milionat e miliardat se unë e ndërtoj Kosovën. Kush nuk do të ishte në gjendje ta bëjë të njëjtën gjë? Aferim nëse investon diçka prej kapitalit tuaj privat, se për buxhet të shtetit dihet. Është e logjikshme se hyrja e Pacollit në politikë kishte dhe ka në agjendë strategjike të njëjtin qëllim sikur të politikanëve tjerë – pasurimi me pasurinë e tjetërkujt.

Buxheti i klientelizmit dhe i pamjaftueshëm për diktaturë të mirëfilltë!

Buxheti i shtetit është miratuar nga Qeveria e më pas edhe Kuvendi në vlerën e shpenzimeve prej 1,434 milionë euro, përballë të hyrave të planifikuara që llogariten 1,264 milionë euro, që do të thotë deficit i madh buxhetor.  Ndonëse edhe të hyrat e planifikuara nuk është e sigurt se do të sigurohen në nivelin e paraparë, Qeveria ka futur edhe privatizimin ose shitjen e ardhshme të PTK-së për ta mbuluar deficitin. Deputetët e opozitës kanë shfaqur kundërshtimin ndaj nenit 4, ku përfshihet shitja e PTK-së, duke kërkuar heqjen e tij nga Ligji për buxhetin.

Në projekt buxhet është përfshirë edhe rritja e pagave për shërbyesit civilë sipas premtimeve të Qeverisë, gjë që ka hasur në kundërshtime nga Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN), i cili kishte premtuar një ndihmë prej 200 milionë dollarëve, po që se nuk tejkalohen parametrat që rrezikojnë stabilitetin buxhetor. Hashim Thaçi duket se po mundohet ta imitoj Sali Berishën në raport me FMN-në. Po mendon se mund t’i mbajë këta shërbyes civilë si të punësuar të vet me buxhetin e shtetit për zgjedhjet e ardhshme, dhe kështu ta ndërtojë një pushtet të përjetshëm, duke harruar se vetë Thaçi është i përkohshëm.

Rritja e pagave për 50 për qind apo edhe dyfishimi i tyre mund të sigurohet edhe me buxhet dyfish më të vogël se ky që është miratuar. Thaçi dhe grupi i tij nuk mërziten se çka ndodh me sektorët tjerë të shtetit. Me këtë strategji, Thaçi deshi t’i tregoj popullsisë se nëse doni paga, duhet të më nënshtroheni mua, përndryshe unë kam aftësinë ta dyfishoj papunësinë. Mirëpo, fundi i turpshëm i kësaj doktrine të mbrapshtë e njohur si “thaçizëm”, mund të jetë çështje e orëve, e jo aq shumë e ditëve ose javëve. Sot është e enjte, 31 mars 2011. Të shohim se çfarë do të ndodh të premten ose më 1 prill.

Shteti i turpit, shoqëria e deleve, dhe ujqit e hajnisë

Krahas Behxhetit, buxhetit dhe Thaçit, duhet të kërkojmë llogari nga secili simpatizantë i këtyre aktorëve. Në asnjë periudhë historike Kosova nuk ka qenë moralisht më e diskredituar se sot. Shoqëria, me apo pa vetëdije, i është nënshtruar një frike të pashembullt që nuk keni mundur ta vëreni edhe gjatë luftës kur ju ishit duarthatë, ndërsa armiku me tanke. Ka lejuar t’i futet në gjak si mënyrë normale e jetës dhe vlerë: korrupsioni, nepotizmi, klientelizmi, anti-kombëtarizmi, ryshfeti, shantazhi, falsifikimi dhe gënjeshtra. Pa i praktikuar disa nga këto veprimtari ose të gjitha në bashkëveprim me pushtetin e tanishëm të Kosovës dhe shumicën e partive politike, duke përfshirë edhe parapolitikën e quajtur “shoqëri civile”, mund t’iu cilësojnë si të marrë. Por, kështu nuk u cilëson pjesa e tjetër e botës, e cila vlerat e “thaçizmit” dhe praktikat e shumicës dërmuese të partive tjera i njeh ashtu si janë, si ndodhin dhe pasojat që i sjellin, pra si anti-vlera.

Posa të këndellet pak shoqëria nga anti-vlerat e “thaçizmit”, dhe kjo këndellje do të vjen nga jashtë (sepse shoqëria kosovare duket sikur nuk ka gjene për të reaguar!), poshtërimi më i madh që mund t’ua bëjnë njerëzit në të ardhmen, nuk do të jetë nëse keni qenë pjesë e çfarëdo sistemi të identifikuar si: fashist, komunist, titist, rankoviçist, tradhtarë i kombit, e të tjera. Mjafton t’u sjellë dikush dëshmi se keni qenë thaçist, dhe atë përvojë si njollë nuk do të mund ta lajë as Drini i Bardhë!