Revista Shqiptari për shpirtin Tuaj (Nr.1-2010)

“Ndër mëmëdhetarët më të devotshëm të Shqipërisë, janë banorët e fshatrave Negovani dhe Bellkameni, të ndodhura në rrethin e Manastirit. Po qe se i njeh këta, mund të krijosh përshtypjen se janë pasardhësit e drejtëpërdrejtë të Akilit, ngase ata, ngado që janë të shpërndarë, përhapin rrezet e zjarrta të atdhedashurisë, porsi një diell që të jep jetë, pas një furtune shkretërimtare. Ngado që t’i kërkosh: në Greqi, në Rumani, apo në Atdhe, ata janë gjithnjë të mëdhenj në shpirt dhe të pasur në fakte. Përmes ndihmave të tyre, arritën të themelojnë më shumë degë të shoqërisë në Vllahi. Njëra gjendet në Brailë, ku figuron si anëtar komiteti zoti Sterie Kozma, që ka dhënë kontribut të madh për themelimin e kësaj filiale. Një tjetër gjendet në Këlërash, ku figuron si arkëtar zoti Janul Apostoli, dhe një tjetër në Mërëshesht, ku është kryetar dhe arkëtar, z-ti Dhimitër Mihaili, luftëtar i vendosur dhe i palodhshëm që pati mirësinë të na dërgojë 100 leja të reja për fondin e gazetës sonë. Nuk kemi fjalë të mjaftueshme për ti shprehur falënderimet tona të gjalla për këtë mirëbërësi në emër të krejt Shqiptarëve që presin shpëtimin prej nesh. Shqiptarët  dhanë rëke gjaku, thesarë të arta dhe miliona jetëra për të huajt.  Mëmëdheut të tyre të pafatshëm, i kanë edhe më shumë borxh.” (Shqiptari / Albanezul, Bukuresht, 19 Gusht 1888)

România a fost s?la?ul tuturor mi?c?rilor revolu?ionare ?i culturale albaneze. Forurile superioare române?ti trebuie s? ?in? seam? c? în coasta acestui Balcani care nu prea ne este prietzen, p?strarea unor leg?turi strânse ?i amicale cu Albania nu ne-ar fi decât spre folos.” (N. Crevedia, în Porunca vremii, 4 dec.1936)

Ka lindur në Mborje. Në moshën 16 vjeçare emigron në Bukuresht Anëtar i shoqërisë “Dituria” të Korçës, zgjidhet mjaft herë si kryetar i shoqërisë patriotike të shqiptarëve të Bukureshtit, boton e shpërndan programin e komitetit ë fshehtë Për lirinë e Shqipërisë, merr pjesë në mbledhjen e Bukureshtit më 5 Nëntor 1912 dhe zgjidhet delegat për në Vlorë, ndërsa më 28 Nëntor firmon aktin e pavarësisë në emër të kolonisë së Bukureshtit. Më 1915 zgjidhet këshilltar pranë shoqërisë së “Komunitetit Ortodoks Shqiptar të Bukureshtit”, e cila punonte për të mbajtur një shkollë në gjuhën shqipe. Më 1920 lëshoi godinën e shtëpisë së tij në Korçë si ambjent mësimor për Liceun Kombëtar. Më 1924 mbështet Nolin në revolucion, vjen në Rumani për t’u rikthyer në Shqipëri vite më vonë. Dhimitër Emanoili ka harxhuar pasurinë dhe është persekutuar nga regjimi komunist për çështjen shqiptare si veprimtar i saj.Vdiq në Bukuresht më 1945.(Niko Kotherja)

Fahri Balliu (n. 1956, Elbasan), scriitor ?i jurnalist albanez, licen?iat al Facult??ii de Istorie-Filozofie din cadrul Universit??ii Tirana. De-a lungul vremii a semnat c?r?i de povestiri ?i scenarii de filme, numeroase articole pe teme literare ?i artistice, dar ?i romanul Panteoni i zi (Panteonul negru), un rechizitoriu la adresa dictaturii comuniste. La începutul anilor '90 a participat activ în presa de opozi?ie cu orientare de dreapta. A fost diplomat în cadrul Ministerului Afacerilor Externe, Direc?ia pentru diaspor?, ?i în cadrul Ambasadei Albaniei la Skopje, iar pentru o perioad? a fost redactor-?ef al agen?iei albaneze de ?tiri ATSH. În 1997 a fondat ziarul 55 din Tirana, iar în 1998 – editura cu acela?i nume. În anul 2000 a înfiin?at Institutul de cercet?ri politice „Alcide de Gasperi“, al c?rui director executiv este în prezent. Institutul organizeaz? seminarii ?i simpozioane ?tiin?ifice, la care iau parte intelectuali albanezi ?i str?ini. Activitatea institutului este legat? în principal de aspira?iile teritoriilor locuite de albanezi de a se integra în NATO ?i Uniunea European?, ca ?i de spiritualitatea european?, cu îndelungi tradi?ii în Albania. 

Monografia Sinistra Doamn?, v?duva dictatorului albanez Enver Hoxha, publicat? pentru prima dat? în 2005, a devenit un bestseller, fiind tradus? în limbile francez?, macedonean? ?i englez?. Traducere din albanez? în limba român?: Tiberius Puiu. Prefa?? de Ismail Kadare, Argument de Vladimir Tism?neanu. (Humanitas, Istorie / Colectia: Istorie contemporana, Bucureëti, 2009) „În întunecata galerie a so?iilor de tirani, Peninsula noastr? Balcanic? are dou? modele: Elena Ceau?escu, în România, ?i Nexhmije Hoxha, în Albania. Prima a devenit un model de ignoran?? ?i îngustime la minte, obsedat? de ideea de a primi titluri ?tiin?ifice – iar cu cât avea mai multe, cu atât se acoperea mai tare de ridicol. Cea de a doua s-a remarcat printr-o înclina?ie spre trivialitate ?i printr-o cruzime f?r? egal, ceea ce i-a f?cut pe albanezi s? o porecleasc? «Pantera neagr?».“ (Ismail Kadare). 

Tiberius Puiu subliniaz? faptul c? în Peninsula Balcanic?, albanezii sunt poporul cel mai apropiat fa?? de poporul român, atât prin limb?, cât ?i prin parcursul istoric. Mi?carea comunist? din România ?i cea din Albania s-au aflat, mai ales în perioada de început, sub influen?a str?in?, rus? (sovietic?) sau sârbeasc?. Dup? ce comuni?tii din cele dou? ??ri s-au „ eliberat” de sub tutela str?in?, au instituit regimuri la fel de dure precum cele ale ocupan?ilor de pân? atunci. Regimul dictatorial al lui Enver Hoxha a ajuns mai curând decât cel al lui Ceau?escu la obsesia „cet??ii asediate”, la preten?ia de a fi singura variant? just?” (p.7). Fahri Balliu, un fin analist al evenimentelor, reu?e?te s? surprind? esen?a evenimentelor ?i s? le redea în pagini vibrante „cu oameni uci?i, întemni?a?i, condamna?i la singur?tate ?i izolare, cu trupurile din carne ?i sânge schingiuite în închisori ?i ?an?uri, cu to?i locuitorii înebuni?i de mania persecu?iei ce pornea din birourile statului dictatorial ca s? se reverse în strad? ?i în autobuzele care lucrau în trei schimburi. În acest sens, Sinistra Doamn? nu este numai „doamna aceea în vârst? ”ascuns? în spatele u?ii întredeschise în fa?a unui reporter c?ruia nu i se permite s? intre” (p.25) 

Unul dintre cele mai însemnate merite ale c?r?ii lui Fahri Balliu const? în decriptarea documentelor de partid ?i de stat elaborate de conducerea comunist? a Albaniei, în anii guvern?rii lui Enver Hoxha, privind situa?ia real? din interiorul ??rii ?i raporturile cu vecinii, îndeosebi cu ??rile occidentale, în prim plan situându-se Fran?a, dar ?i cu marii alia?i URSS ?i China, în ceea ce prive?te „locul Albaniei în Balcani ?i Europa”, avându-se în vedere problemele permanente legate de albanezii din Kosova ?i cei din Ciam?ria de la grani?a cu Grecia, situa?ii r?mase în suspensie dup? cucerirea Independen?ei de stat a Albaniei, proclamat? la 28 noiembrie 1912, - dar ?i problematica religioas? a Albaniei în anii comunismului în care se declarase „ stat ateu” – stârnind consternarea lumii cre?tine ?i islamice la care fusese racordat? Albania în toate timpurile, mai ales dup? ocupa?ia otoman? a ??rii care a durat pân? la începutul secolului XX.

Aceast? „monografie” a so?iei lui Enver este pretextul scoaterii în eviden?? a istoriei contemporane a Albaniei în contextul rela?iilor cu Jugoslavia de sub conducerea lui Tito, cu URSS din vremea lui Stalin ?i China lui Mao, pentru a sublinia tragedia tr?it? de albanezi, indiferent de alian?e, ci doar pentruc? s-a aflat sub dictatura propriei conduceri a unui dictator aflat sub influen?a nefast? a unei so?ii intrigante care, la execu?ia so?ilor Ceau?escu, i-a fost trezit? spaima c? va avea aceea?i soart? pentru r?ul f?cut propriului popor. În decembrie 1991, Sinistra Doamn? se afla „temporar” în închisoarea din Tirana, dar ast?zi î?i scrie „memoriile” pentru a-?i acoperi propriile crime, de unde ?i indignarea autorului în redarea vie?ii ?i activit??ii acestei „Doamne”. (Gelcu Maksutovici)

Organizuar nga Biblioteka Publike Fier, Unioni i Shkrimtarëve Fier, Bashkia Patos, Biblioteka Publike Patos dhe Albpetrol.sh.a, këto ditë (25 Nëntor 2009), u mbajt një manifestim i denjë shkencor kushtuar studentëve shqiptarë në Rumani, albanologut Grigore Brënkush dhe lidhjeve linguistike dhe arsimore, rumuno/shqiptare. Këtë tubim të rëndësishëm e nderuan me pjesëmarrje, përshëndetje dhe kumtesa, ambasadori i Rumanisë në Tiranë, Shkëlqesia e Tij, Zt. Viorel Stanila, autorët e librit, Eqrem Beci dhe Thani Canko, Vangjush Kokonozi, Paskal Sinani etj. Manifestimin e përshëndeti edhe Kryetari i Bashkisë Patos, Zt. Bardhi Meli, ndërsa poeti publicisti dhe muzeografi Nuri Plaku mbajti një kumtesë mbi fillesat e arsimit shqip në diasporën shqiptare të Rumanisë dhe njërin nga albanologët më të njohur të ditëve tona në botë. (B. Y.)

“Kur u refugjiatmë në Rumani, më 1914, nga shkaku i trazimeve të brëndshme, edhe atëhere nuku ndenjmë reat. Formuam  një Komitet dhe me konkursin e z-t Hristo Kosta, Ahile Eftimiu, Avram Marko, Sotir Vasili dhe Hristo Xoxe, ngritmë shtypëshkronjën “Albania” dhe nismë të nxjerrim gazetën “Flamur’ i Shqipërisë”, të cilën gazetë e drejtonte i ndyeri Thoma Grigori, student i Robert Kollegjit të Stambollit. Kjo gazetë dolli me rregull gjer atë kohë që ryri në luftë Rumania dhe e cila ndaloj botimin e gjithë gazetave të huaja.” Me këto fjalë, e përshkruan themelimin e shtypshkronjës Albania, drejtori i saj, Mihail Xoxe, në të përjavshmen Shqipëri’ e Re, nr. 86/1922. Fjala është për një atdhetar të denjë të çështjes shqiptare, rasti i të cilit, si dhe fati i Shtypshkronjës Albania meriton kujdesin e palës shqiptare për të nxjerrë në pah gjurma të vjetra të shqiptarizmit në veri të Danubit. (Redaksia)

Periodiku i Bashkësisë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë, revista Albanezul/Shqiptari, lind dhe rilind në çdo kthesë të kohës që na ka lidhë dikurë qenjen dhe gjakun në një familje të madhe dhe të paharruar. Shenjë/simbol i vatrave të para trako/ilire (parasllave dhe paralatine), ku është folur e njëjta gjuhë, ku na janë rritur foshnjet ndërmjet dheut për mbjellje apo varrim, dhe tehut të prehur të shpatës së shpirtit tonë të përbashkët, e vërshon horizontin e dashurisë me paqë dhe vëllazërim, duke e përkujtuar largësinë me peçetat e saj në çdo skutë të shtëpisë. Revista Shqiptari tubon në faqet e saj emra të njohur përnga shpirtgjerësia dhe prestigji i letërsive tona bashkëkohore, shkrimtarë të mëdhenj nga Shqipëria, Kosova, diaspora dhe Rumania. Përkundër rrethanave që na kanë ndarë dhe na kanë mbajtur përkohësisht me fytyrë të kthyer në drejtim të realiteteve tjera të ashpra, nga drita e syve mjafton të kundrosh shëmbëlltyrën e shkrimtarëve shqiptarë, që ta kuptosh gjerësinë e shpirtrit tonë nga e cila shpërthen kushtrimi për përlindjen e dashurisë dhe pavdekësisë së qenjes sonë të përbashkët. (Mihai Antonescu) Urime për mënyrën në të cilën luftoni (me shkrim) për ta prurë apo riprurë në mëndjen tonë historinë e popullit trim shqiptar! Felicit?ri pentru felul în care lupta?i (în scris) pentru aducerea sau readucerea în mintea noastr? a istoriei bravului popor albanez! (Dorina Groman) Doresc mult succes pe plan jurnalistic acestei publica?ii, precum ?i redac?iei…este un peremptoriu argument c? dialogul poate rezolva totul -vorba dulce care mult aduce se aude tot mai rar, azi. (Monica Mure?an) Felicit?ri domnule B.Y. pentru opera dumneavoastr? poetic? ?i publicistic?, precum ?i pentru felul cum î?i aperi neamul ?i ?ara. (Maria din Tg. Mure?) 

                    

Redaksia e revistës Albanezul/Shqiptari u shpreh Mirënjohje të përzemërta zt. Xhever Ymeri, Kadri Voka, Hamzi Merxhani, Muharem Voka, Mediar Leka, Merxhan Fazliu, Dorela Alistar, për kontributet konkrete, të përzemërta dhe simbolike, që kanë dhënë për të dalë në dritë ky numër i revistës, botuar në shtypshkronjë dhe Internet. Mirënjohjet tona shkojnë edhe në adresë të zt. Gëzim Marku, Ajet Nuro, Skënder Buçpapaj, Agim Gashi, Luigj Shkodrani, Sheradin Berisha, Engjëll Koliqi dhe editorëve tjerë që i prezantojnë shkrimet tona në revistat e tyre elektronike.

Colegiul de redac?ie: Acad. Grigore Brâncu?, Mircea Istrate, Tiberius Puiu (redactor/?ef/adjunct), Corneliu Zeana, Cristia Maksutovici, Adria Kallogjeri, Doina Chelariu, Alexandru Nica, ?erban&Adriana Tabacu, Costin Cristescu, Dorela Alistar, Costel Polena, Mihaela Buican. Colaboratori: Vitore Leka, Xhever Ymeri, Nuri Plaku, Hajro Hajra, Gëzim Marku, Mediar Fazlija, Vlashi Fili. Tehnoredactare: Alban Voka. Pentru corespeonden?a: Bul. 1 Mai 18, Bl. 17-S-14, Ap. 128, Cod. 160631, Bucuresti, Of.66. Telefon: 0040 (0) 729698600 E-mail: bukuresht@yahoo.com-ISSN 1221-6925. Responsabilitatea juridic? pentru con?inutul articolelor apar?ine autorilor (art.206 C.P.)