Pilo Zyba: Një rrugë për dy dashuri

- Vid, vid, vid, e thirri Lumturia pëllumbin e saj të vogël, ai hapi krahët si parashutë dhe u ul në pëllëmbët e duarve. Filloi të gugiste e të çukiste me sqep farëzat e lulediellit. Ngrinte kokën përpjetë dhe e shikonte në bebe të syrit sikur e pyeste “ Hë, kemi ndonjë të re, nga universiteti, nga shoqet? Patjetër që më thirre për diçka, ende nuk është koha për të ngrënë”!

Lumturia, i përkëdheli kostumin e bardhë të puplave, gushën gri, sqepin e kaltër, e ktheu nga vetje dhe filloi ti fliste, ashtu si bënte gjithnjë, me ëmbëlsi. Pëllumbi, linte farëzat, kthente sytë e kaltër nga vajza dhe mërrte qëndrim. Shumë herë kur i pëlqente biseda, bënte një rrotullim në piruetë me gu, gu, gu, dhe qëndronte përsëri.Por këtë herë, përkëdheljet dhe sytë e vajzës ishin të gëzuar, në thellësi të tyre kishte një lëngëzim, si mjaltë peme në kohën e çeljes së sythave. Pëllumbi, fryu gushën, çukiti farat që kishin mbetur dhe qëndroi, po priste që Lumturia ti fliste.

            - Nuk ka më fara! E di pse të thirra ?

              Pëllumbi lëvizi këmbët në pëllëmbët e duarve, sikur, ato që mendonte, kërkonte ti shkruante në duart e Lumturisë, që e shikonte pa ja ndarë vështrimin. Dukej sikur shprehej, “ E kuptova që diçka ka ndodhur, e kuptoj në vështrimin tënd që është diçka e gëzushme”. Pëllumbi jetonte pranë saj  prej 6 vjetësh. Dinte me saktësi, kur trishtohej, kur gëzohet. Dy petalet e buzëve të saj, ai, i lexonte me lehtësi, si mund të lexohet qartë fletorja e madhe e hapësirës nga flatrat  e zogjve. Pëllumbat janë si njërzit, fluturojnë si mendimet, si dëshirat e tyre. Kraharorët i kanë të vegjël, po kështu dhe krahët, por, fluturimet i kanë të gjata.

            - Do ikim! Po, po, do ikim me pushime në Itali. Mos më shiko ashtu si i hutuar, deri tani dëshirat e mia kanë fluturuar vetëm me krahët e ëndërrës dhe të tuat, por, tani do fluturojmë të dy bashkë. Do vemi ta takojmë, po, po, do ta takojmë. Do ta puthim, do ta puthim me gjithë fuqinë e shpirtit. Kam plot 6 vjet që këtë dashuri e mbaj të kyçur këtu, dhe me dorën e djathtë i ra kraharorit. Si thua, do gëzohet kur të na shikojë? Do ti shkojmë papritur, si një kartolinë në ditë festash. Me morsën e sqepit tënd do trokasim te porta e shtëpisë.

            Pëllumbi e shikonte në dritën e syrit. Ai, ia dinte të gjitha tiparet, flokët e gjatë gështënjë që i binin mbi supe, hundën e shtypur, kullumbritë e syve dhe shushurimën e zërit nëpër pyllnajën e flokëve. E çukiti me sqep në vetull.

            - Do më nxjerrësh sytë!

            Në fakt, pëllumbi, pa një qime floku që i binte përpara syve.E çukiti dhe e hoqi, si duket i ngjante me një re, me një re që nuk e linte të vështronte shikimin e syrit të saj.

            - Ç’far bën? Si do vemi në Itali me një sy, pastaj, na duan me një sy?

Pëllumbi kërceu sikur bënte balet. Hapi krahët, bëri një rrotullim dhe, qëndroi si një mjelmë me sqepin poshtë krahut të djathtë.

            - Mos ik! Kam shumë për të thënë! Sot nuk do flëmë gjithë natën. Do bëjmë gati plaçkat,

dhuratat.

            Në duart e vajzës u derdhën një tufë e tërë me pëllumba. Kështu i kishte mësuar. Kur ushqente pëllumbin e saj u hidhte dhe të tjerëve. Ishin shokët dhe shoqet e tij. Gjatë ditës që ajo ishte në Universitet, pëllumbit i bënin shoqëri. Pëllumbi i saj hapi krahët, gu, gu, gu, i përplasi dhe i përzuri të mos uleshin në bordurin e ballkonit. Dukej sikur u thoshte, “ Ikni, nuk është momenti, na lini vetëm, duam të bisedojmë”. Por ata nuk pranonin, donin të mërrnin pjesë në gëzimin e tyre.

            Lumturia, mbushi një grusht mirësie me luledielli dhe ua shpërndau. Në çast, fëshfërima e rrahjeve së krahëve krijojë një fllad dhe muzikalitet të ëmbël e të harmonizuar. Gugitjet, shprehnin një botë. Një botë, që e kuptonte dhe e lexonte vetëm shpirti i Lumturisë. Erashkat e krahëve të tyre, ishin bërë pjesë e qiellit të saj. Ajo, i dashuronte këto fluturime si rrallëkush.

            Gu, gu, e përmëndi Sqepkaltri, kështu e kishte pagëzuar pëllumbin e saj.

            Lumturia u kthye në botën e tij. Kishte gjashtë vjet që jetonte me të. Dy gjëra të shtrënjta kishte kur kaloi pikën kufitare të Kakavijës, pashaportën për të vërtetuar identitetin dhe

pëllumbin, Sqepkaltrin, dashurinë e vetme nga vëndlindja, Kuksi. Në shkollën e mesme dhe të lartë, Sqepkaltrin e njihnin të gjithë shokët dhe shoqet e saj. Lumturia dinte gjuhën e tij, fluturimet, gugitjet, deri te të fshehtat që Lumturia mbante në zëmrën e saj.Ishte 14 vjeç kur u takuan për herë të pare. Që at’herë nuk u ndanë më. Tani ishte 20 vjeç. Sqepkaltrin kishte vëlla, shok, motër. Ajo i tregonte pëllumbit gjithçka, në krahët e bardhë të tij si fletore, i dukej se shkruante ditarin e jetës. Lumturia, i fliste Sqepkaltrit për fluturimet e saj, për dashurinë, për ëndërrat. Ai, nuk fliste, por gugiste, kjo gugitje ishte një pohim. Ajo, kishte e zgjedhur pëllumbin e saj, ai nuk ja nxirte sekretet, ishte besnik. Fjalët e saj nuk ua thashte as pëllumbeshave, me të cilat fluturonte bashkë pullazeve të dashurisë.

 

                                                                    ***

Kur ankoruan në brigjet e Ankon –ës, në bregdetin italian po binte mbrëmja. Disku i florinjtë i hënës rrotullohej në orbitën e diellit dhe detit. Thellë, thellë në det, hëna, dukej se po lahej e shoqëruar nga prushi i dashurisë së yjeve që përkundeshin në valë, si vajzat në ëndërrimet e dasmave.

Ankona, ishte një qytet bregdetar si Saranda, por me shtëpi të vjetra të ndërtimit Romak. Ato sa vinin e dukeshin më qartë, në fund u dukën dhe muret e kalasë në kodren e djathtë të qytetit. Atoparlantët njoftuan për zbritjen. Posagjerët fotografonin, mërrnin me kamera çastet  për ti pasur me vete në ekspozitën e kujtimeve.

            - Zbrisni në këmbë sa të marr makinën, tha babai. Ndaloni te pika doganore për vulat.

            Lumturia pa me kureshtje barkun e madh të vaporit. Ai mbante brënda kaq dashuri, binte dhe mërrte kaq shumë kujtime. Dhjetra makina e  qindra njerëz. Një paradë e tërë përshtypjesh

shpërndaheshin në portin e madh e mikpritës të tij. U afruan te doganjeri e po prisnin babanë.

            - Hapni bagazhet! Doganjeri ishte një mesoburrë me flokë pak të bardhë në zonën e veshëve. Kishte një zë të ëmbël e të trashë si violençel në notën, Re, bemol maxhor.

            Babai hapi dyert dhe bagazhin.

            - Ooo, no, sinjore! Ç’është ky pëllumb? Sëmundja e shpendëve nuk na lë ta kalojmë, duhet dokument mjekësor.

            Babai me nënën mbetën të habitur. Ata nuk e kishin parë, Lumturia e kishte marrë me vete pëllumbin në një kafaz të vogël. Panë njëri tjetrin.

            - Po tani, moj bijë, si do tja bëjmë ? Pse e more me vete?

            - Pse nuk na the?

            - Të paktën ti kishim nxjerrë një leje.

            Lumturia bëri një hap përpara. Hapi çantën dhe nxori një letër.Në të ishte dhe fotografia.

            - Ç’far është kjo, pyeti, babai?

            - Letra e mjekut, sqaroi vajza.

            - I paske marrë masat dhe nuk na tregove, gjithnjë e saktë bija ime, buzëqeshi nëna dhe pa të shoqin.

            - Bravo, bravo, sinjorita! Doganjerit i pëlqeu e pa pritura. Vuri vulat, dhe bëri me shënjë

që të lëronin radhën.

            - Edhe kur të të martojmë, Sqepkaltrin do ta bëjmë pajë me vete, e ngacmoi e jëma.

            - Jo! Djali që do marri dhe Sqepkaltrin do paguaj, qeshi babai. Ai është më shumë se një pajë.

             Lumturia, nuk e kishte mëndjen. Ajo mendonte takimin që kishte ëndërruar.

            - Baba! Ku do flëmë sonte, në Rimini? Prindërve ua kishte sqaruar, në Itali vinte për në këtë qytet. Në të kishte një dashuri gjashtëvjeçare.

            - Jo, sonte do flëmë te e dashura ime e parë!

            Nënë e bijë mbatën me gojën të hapur!

            - Baba! Vajza i tërhoqi vëmëndjen.

            Nëna shikonte herë të shoqin dhe herë të bijën.

            - Po, erdhi koha që ta dini dhe ju.

            - Mamasë nuk i ke thënë kurrë ?

            - Jo, Lumturia ime, nuk i kam thënë. Ndoshta, ajo nuk donte ta ndante dashurinë. Nëna jote  gjithë jetën ka qënë pak xheloze, ndaj e kam mbajtur të fshehur.

            - Të fshehur !?

            - Po, bija ime. Kam qënë 14 vjeç at’herë.

            - Po ajo, vajza pyeste pa e kuptuar se pse?

            Ajo nuk e di! Thoshin që është shekullore.

            Nënë e bijë nuk po kuptonin asgjë. Shikonin njëra tjetrën, me sytë dhe gojën në gjëndje habitore.

            - Sonte jam i ftuar të flë në prehrin e saj.

            - Sa vjet kanë kaluar që atherë, baba?

            - Po ja, sot jam 53 vjeç po të heqim 14, sa mbeten?

            - Tridhjetenëntë baba ! 39 vjet e ke ruajtur dashurinë për të?

            - Po bija ime, po! Dhe më e çudiçmja është se nuk e kam takuar dhe nuk e kam parë sanjëherë.

            - At’herë si e dashurove, baba?

            Gruaja kishte mbetur si busti i gdhëndur prehistorik. Fytyra e saj kishte marrë ngjyrën e verdhë në të mermertë, vështrimi i ishte shtuar, ndërsa goja i ishte prerë.

            - Ja, ndodh edhe kështu! Njeriu mund të mbajë të fshehur një dashuri edhe për 39 vjet,

edhe për gjithë jetën. Vjen pastaj një çast që shpërthen e i thotë të gjitha.

            - Po familja?

            - Familja ka dashurinë e saj.

            - Baba, të lutem! Nuk erdhëm në Itali!... Vajza dukej që ishte e emocionuar.

            - Kam një dëshirë të zjarrtë ti puth sytë, gushën, të përkëdhel kraharorin e saj. Ti bëj të gjitha ato që i kam ëndërruar, që në rininë time të hershme. Edhe dheu ndoshta nuk do më treste pa i provuar këto emocione.

            Në sytë e së shoqes u shfaqën retë e para të shqetësimit. Ata i ngjanin një cikloni, që sa vinte e ngarkohej nga reshjet, furtuna pritej të shpërthente nga çasti në çast.

            - Fare hapur, për këtë na paske prurë në Itali? Nëna, fliste me gjysëm zëri.

            - Po, tha ai. Për këtë, dhe takimin e dashurisë së vajzës sime  të vetme.

            - Vajza ka moshën, ti çfar ke?

            - Edhe unë kam moshën, grua! Dashuria nuk ka moshë! Ajo të rrëmben, të rinon, të ngren në botën e shtatë hemisferave.

            Vajzë e bijë nuk e kishin parë kurrë të fliste në këtë mënyrë.

            - Si e ka ëmrin baba ?

            - San Marino! San Marino! Nuk i heq dot nga mëndja ato pulla poste me fotot e saj, katrore, drejtkëndshe, trekëndshe! Të bukura, të mrekullushme! Me kalanë me tre kulla të larta, pallatin mbretëror, universitetit. Ato rrugica, ato pemë, që i mbart në shpirt, sot erdhi dita ti shoh, të shëtis në rrugët e saj, të marr një tufë me kujtime të gjalla, që më ngjet se më shtojnë jetën.Dikur jepja dhjetë pulla të tjera për një San Marino, sot nuk do jap më. Ëndërrën e kaq viteve erdhi koha ta bëj relitet.

            - Baba! San Marino është e dashura juaj?

            - Po bija ime! Pse ta fsheh!

            E shoqja u zgjat nga sedilja e prapme dhe e puthi në faqe. Ato çaste ishin për të një torturë shpirtërore që nuk e kishte menduar kurrë.

            Lumturia, hidhej si vogëlushe dhe bënte kollotumba në sediljen e parë. Ajo nuk e kishte menduar kurrë dashurinë e të jatit veç nënës së saj.

Ndërkohë 45 kilometrat kishin ikur pa u kuptuar fare.

            - Në fillim do zëmë hotel, tha babai. Pastaj programin e bëjmë vetë.

 

                                                                                 ***

Të nesërmen u ngritën herët. Hipën në kullën e sahatit. Porsa kishte filluar të agonte.

Topi i zjarrtë i diellit po dilte nga deti. Ishte i qeshur, i veshur me rrobe të kuqe.

San Marino është një qytet shtet. Ndërtuar mbi një kodër, me një kala piktoreske. Ky shtet 36 mijë banorësh ka 3.5 miljon turistë në vit. Tej në thellësi, shtrihet përgjatë Adriatikut qyteti i lashtë e i ri, Rimini.

Lumturia, vuri syrin te teleskopi i madh, e drejtoi nga qyteti, sikur kërkonte të zvogëlonte kohën

e  udhëtimit për atje.

            - Mos e shikon gjë, mikun, miken tënde të vijë në këmbë, e ngacmoi babai.

            - Ata nuk dinë gjë fare që jemi këtu.

            - Atherë si do ti gjëjmë, tha nëna?

            - Kemi adresën. Me makinë dhe drejt e te dera.

            - Andej është Shqipëria, ndryshoi bisedën babai. Arbëreshët, kur u lindnin fëmijët i kthejnë me fytyrë nga lindja, ja si sot. Andej është prejardhja e tyre. Në çdo lindje të re, ata, u kujtojnë pasardhësve rrënjët e tyre. Dielli u shfaq i plotë.Lumturia dhe e jëma shikonin me kureshtje lindjen e tij. Sa më shumë që e vështronin, dielli, zmadhohej si një fëmijë i vogël që ngrihet më këmbë e tërheq kureshtjen e të rriturve.

            Te dera e shtëpisë që kërkonin u gjëndën shpejt. Rrugët ishin të gjëra, me hapësirë,

të rrethuara nga lulishte të krasitura bukur. Kudo binte në sy një pastërti e rrallë. Deti lëshonte një fllad dhe një aromë me shijen e shëllirës. Lumturia i ra ziles së telefoni.

            - Alo! Përgjigjia ishte e menjëhershme. Lumturie, ti je?

            - Po, unë jam!

            - Sa mirë që më more. Si jeni nga Greqia, prindrit si janë?

            - Nuk jemi në Greqi!

            - Po ku?

            - Te porta e derës suaj, ja, tani po i bie ziles. Lumturia shtypi butonin e saj.

             Dera vonoi të hapej. Pas pak, nëpër shkallë u dëgjuan hapat e nxituar të të zotit të shtëpisë. Dy kanatet u hapën, si dy krahë të mëdhej mikpritës.Në ekranin e saj u shfaq një vajzë e gjatë me flokë të lëshuara mbi supe, sytë e kaltër si dy zambakë të mëdhej. Ishte e veshur me fustan të bardhë nusësie.

            - Kosovë!

            - Lumturi!

            Vajzat po putheshin me njëra tjetrën.

            Prindrit e Lumturisë kishin mbetur si të kallkanosur. Ata, kishin ardhur me mendimin e një dashurie. Tani të shokuar shikonin herë njërën dhe herë tjetrën. Kosova i përqafoi të dy prindrit , pastaj  ashtu të përqafuara me njëra tjetrën ngjitën shkallët e shtëpisë. Pas vinin krushqit e Lumturisë, ngarkuar me peshën e të papriturës dhe të panjohurës.

            Si mund të shprehen me fjalë ato çaste. Prindrit e Kosovës ishin aty, sikur prisnin të ndodhte ajo që ndodhi.

            - Më fal, por pse dolët me fustan nusërie, pyeti nëna e Lumturies.

            - Sepse sot kami dasëm.

            - Martohesh, ah, ç’rastësi e këndshme, babai nuk po e mbante gëzimin.

            - Jo unë!

            - Po kush?

            - Kosova! Ka përvjetorin e dytë të dasmës së saj. Sot të gjithë miqtë i presim me fustan të bardhë.Babai mikpritës u ngrit në këmbë.

            - Të trashëgohet!

            Të dy burrat u përqafuan si të ishin vëllezër.

            - Si u njohët ju të dyja, pyeti nëna e Kosovës!

             Lumturia fillojë të tregojë rrugën e gjatë të njohjes së motrës së saj:

            - Ishim në shqipëri at’herë. Jetonim në Kukës. Era e luftës ndihej kudo. Era barut, zjarr dhe napalm. Natën rrija në dritare dhe shikoja shkëlqimin e predhave që binin matanë kufirit.

Babai punonte dhe jetonte në greqi.

            Të gjithë ishin mbërthyer në kafazin e gojës së saj. Vajza fliste e emocionuar, sikur ngjarjet

po ndodhnin në ato çaste.

            - Një mëngjes, mes flakës dhe tymit, shikoj në parvazin e ballkonit një pëllumb.

             Nëpër mollzat e faqeve të Kosovës filluan të rridhnin rrëketë e lotëve.

            - Si! Dhe nuk më ke thënë gjë? Mos motër! U larguam pa asnjë rrobë në trup. Ujkonja Serbi, kafshonte pa mëshirë ku  të mundte trupin e vuajtur të Kosovës martire.

            - E mora në duar, dridhej i tëri. Shkëlqimi i syve i kishte humbur, zëmra i rrihte me forcë. Kishte frikë, por dhe dëshirë për një dorë të ngrohtë. E mora, ishte i lehtë, vetëm puplat i kishin mbetur. Në këmbën e majtë kishte të lidhur një fjongo, në një letër ishin shkruar këto fjalë, Lumturia hapi letrën dhe lexoi : “ Ti që shpëton jetën e pëllumbit tim, je jeta ime, motra ime, vëllai im”, më poshtë ca iniciale që at’herë nuk i kuptoja, por më von mësova që ishte një imeil. Imeil-i i Kosovës. Letrën ja la në dorë Kosovës.Pas një viti ikëm në Greqi me familjen.

            - Pëllumbin!? Kosova shpërtheu në dënesë.

            Ishin të rritura por edhe fëmijë njëkohësisht. Kjo dukej lehtë në fytyrat e tyre të ngarkuara nga emocionet.

- E mora me vete. Më pas të shkruajta në imeil dhe u lidhëm.

            - Por për pëllumbin nuk më shkruajte kurrë!

            -  E mbajta të fshehtë!

            - Më pas? Ishin prindrit e Kosovës që pyesnin.

            - Mbaruam bashkë shkollën e mesme në Greqi. Tani vazhdojmë Universitetin.

            - Si është ? Ke ndonjë fotografi?

            - Jo, nuk kam.

            - Sa keq!

            - Nuk kam fotografi, por kam orgjinalin.

            - Vërtet ?

            - Shtëpia ishte kthyer në një libër fantastiko – shkencor.

            - Ku e ke?

            - Te makina!

            Vajzat zbritën të vinin te makina. Kishin gërshetuar duart dhe fluturonin nëpër shkallë.

            Edhe ne tani e morëm vesh, tha babai i Lumturisë. Nuk na e tregoi kurrë sekretin e dashurisë së saj.

            - T’u rrojë Lumturia, uruan të zotët e shtëpisë.

            - Të na rrojë Kosova, në shekuj dita e dasmës së saj.

            Vajzat po ngjisnin shkallët me pëllumbin në duar. Nga gjokset e të gjithëve, pëllumbat e urimit,  fluturuan në tufë e të lirë mbi qiellin e kaltër, në Rimini.