Valle kaq shume kane ndryshuar gjerat?

Ishte paraditja e nje te shtune shtatori. Sapo kisha dale nga Bibloteka e Bostonit ne Copley Square, pasi kisha kthyer aty disa libra, qe i kisha mare disa jave me pare. Koha ishte shume e bukur dhe parku ne krah te Bibloketes si me magnet me terhoqi.

U ula ne nje nga stolat e parkut, ndeza nje cigare dhe ndjeva nje kenaqesi mahnitese. Ishte nje dite e bukur shtatori .

Duke pare rreth e rrotull mu kujtua se pikerisht ne ate vend ku isha ulur, 8 vjet me pare, pikerisht ne Prill 1999, studentet shqiptare te Bostonit ne bashkepunim me Anmisty International organizuan nje proteste ne mbeshtetje te bombardimeve te NATOs ne Serbi. Megjithese kishin kaluar vetem 8 vjet ajo ngjarje mu duk sikur vinte nga nje kohe tjeter shume, shume e larget.

Eh - mendova me vete - sa gjera kane dryshuar qe atehere.

Mu kujtua se si njoftimin per kete proteste e kisha mare nepermjt nje mikut tim student, organizator i protestes. Kisha aritur tek sheshi ne Copley Square dicka perpara kohe. Takova mikun tim i cili ishte shume i zene me organizmin. Vendosa te mos e pengoja dhe zura nje qoshe duke pare se si njerezit filluan te ngrumbullohen pak e nga pak. Kishte studente ( shqiptare dhe te tjere), kishte kalimtare te zakonshem, kishte te ftuar. Papritur ne krah erdhi miku tim student.
Tom- me thote ai- Kemi vendosur te dalesh edhe ti ne podium e te thuash dy fjale. Kemi shume kohe ne dispozicion dhe jo shume foles. Ngurova per nje moment. Zakonisht nuk jam njeri qe ka suskses ne publik. Gjithmon kam emocione dhe fjalet me ngaterohen. Sic duket miku tim nuk e kuptoj ngurimin tim por mori heshtjen time si nje aporvim dhe para se une te kisha thene ndonje fjale ai u largua duke thene -Do te them une kur te vij koha mos u largo shume qe te te gjej kollaj.

Filluan emocionet. Cfare te them? ne cfare gjuhe? shqip? apo Anglisht? Eh dreq o pune.

Zakoisht kur kam emocione ose probleme perpiqem ta heq mendjen nga problemi dhe fokusohem diku tjeter. Mu kujtua se diku aty rrotull ne nje studio te vogel e modeste ne godinat pas Biblotekes kishte jetuar Imzot Fan Stilian Noli. Hodha syte perreth dhe kerkova te gjeja me sy se ne cilen nga ato godina ( ne qofte se akoma ishte me kembe ne ate mori godinash qe zor se mund te dalloje nese ishin te reja apo te vjetra) kishte jetuar Imzot Noli . Nuk e di perse u fokusva ne nje godine shume afer biblotekes. Ne katin e trete e saj, tek nje dritare e vogel ne ate kat, mu duk se ishte vertet vendi ku Noli kishte jetuar. Mu duk se pas asaj dritare dikush ma bente me dore. Te jete Imzot Noli? mendova.

Kishin filluar diskutimet. Studente dhe te ftuar nga Amnisty International dilnin ne podium me rradhe. Filluan perseri emocionet. Cfare te them? Ne cfare gjuhe? Po sikur te perseris ato qe thane diskutantnet me pare? Ne mend me erdhi nje takim i hapur me perfaqsues te NATOS ne nje nga sallat e bilotekes perkarshi disa jave me pare. Mu kujtua se nga lobi Serb dikush kishte bere komentin se konflikti ne Kosove eshte nje konflik fetar dhe se NATO si nje organizate me vende shumice kristiane nuk duhej te ishte ngateruar ne kete problem. Po- thashe me vete- kjo eshte nje teme e mire per diskutim. Hodha syte instiktivisht nga dritarja ne katine trete dhe mu duke se Imzot Noli qe nga ajo ditare tundi koken ne shenje aprovimi. Me syte ngulitura nga ajo ditare fillova te thur ne koke fjali e fjali pa fund, te cilat shpesh kishin kuptim e shpesh nuk kishin asnje kuptim, kur miku im student erdhi duke me thene. Tom pas tij -dhe tregoj me koke nje stundet qe po fliste ne podium- e ke radhen ti. Hajde shpejt.

E ndoqa pas, ktheva edhe njehere koken nga dritaja e katit te trete te asaj ndertese dhe mu duk sikur Noli ne menyren amerikane me gishtin e parë, te madh te dorës lart, me tha "Suskese".

U ngjita ne podium, nuk mbaj mend mire cfare kam llomotitur, di qe thashe dicka te idese se si konflikti ne Kosove nuk mund te jete nje konflikt fetar kur midis te masakruarve ka edhe kristiane ashtu si dhe muslimane, kur midis shtepive te djeguar ka dhe shtepi kristianesh, ku ne trenat qe trasportojen te shperngulurit ne kampet e rrefugjateve ne Maqedoni apo gjetke ka edhe jo muslimane, ku ne rradhet e UCK ka nje kombinim fetar te njejte me raportin fetare te shqiptareve ne Kosove.

Hodha syte nga dritarja dhe pashe Imzot Nolin te duartrokiste. Thashe nje faleminderit te shpejte dhe me nxitim sikur te ikja nga karigia e dentisitit qe sapo me kishte mbushur dhembin u largova nga podiumi. Te tjere e moren fjalen pas meje. Kerkova me sy nga dritarja te shikoja perseri silueten e Nolit por azgje, vec nje dritare bosh.

Eh sa gjera kane ndryshuar qe atehere. Studentet organizatore te asaj kohe, tashme kane dale ne jete, disa mbase edhe jane martuar me femije. Jeta e ngarkuar dhe e tensionuar e korporates amerkane nuk ju le kohe as per te menduar jo me per te zhvilluar aktivitete te tilla. Por cfare ndodh me studentet e sotem shqiptare ne Boston? Perse ky shesh eshte kaq i qete sot? Kohrat dhe problemet kane ndryshuar- mendova duke u perpejkur te gjej nje vend ku te hedh bishtin e cigares.

Valle vertet kane ndryshuar? Valle problemet e atehershe ishin krejt ndryshe nga problemet e sotme?

Hodha syte sikur desha te kerkoj pergjigje nga dritarja e katit te trete te godines pas Biblotekes. Ne ndryshim nga 8 vjet me pare ne ate dritare ishin vene nje pale perde te kuqe.
Patjete do te kete ndryshuar pronar -mendova me vete. -E shikon edhe pronaret e godines ndryshojne.

Por pas perdeve te kuqe nuk e di perse perseri pashe nje siluete, qe me veshtornte dhe tunte koken ne shenje mohimi. Jo, jo, -me thoshte silueta pas perdeve e kuqe- gjerat nuk kane ndryshuar ne thelb. Mbase kane ndryshuar forme, mbase kane ndryshuar koloritin por ne thelb jane po ato. Fytyra pas perdeve mu duk shume e deshperuar. Cfare te kete ndodhur valle? mendova.
Mos valle ideja e gabuar se gjerat kane ndryshuar e ka deshperuar kete njeri? Mos valle fakti se ne emer te ketij ndryshimi u haruar te perkujtohej Kongresi i Beratit qe vendosi q? gjuha e liturgjis? n? Kishen Ortodokse Autoqefale Shqiptare t? ishte gjuha shqipe. Mos valle ishte haresa e vete Kishes Ortodokse Autoqefale Shqiptare ne emer te ketij ndryshimi shkaku i ketij deshpermi? Apo mos valle eshte fakti qe edhe ceshtja e pavarsise se Kosoves po shkon drejt hareses sepse tani gjerat kane ndryshuar? Mos valle plogeshtia dhe indiferenca shqiptare ne lidhje me tere keto probleme madhore kombetare ishte shkau i ketij deshperimi?

Valle prandaj je i merzitur Imzot? Pyeta me ze te larte.

Dikush qe po kalonte atje mu kthyer "Exsusme sir, did you say somthing?"
"Oh no no sorry" thashe dhe u ngrita nga stoli duke u larguar me nje far turpi qe dikush me kishte kapur duke folur me vete.

Rruges per te tek metroja nentoksore e trenit qe te shpinte ne jug mendimi se mabse gjerat nuk kane ndryshuar aq sa duken nuk me hiqeshe nga mendja. Mbase- thashe- ne shqiptare kemi krijuar nje koncept te gabuar per realitein ku jetojme sot, mbase gjerat kane ndryshuar forme dhe ngjyre por vete ne brendesi jane po aq te njejta sa edhe 100, 50 apo 10 vjet me pare. Mbase ky eshte rreziku yne, thashe duke zbritur shkallet e metrose nen toke.

Tomi Korca
Boston 24 Shtator 2007