Shtesë » Shoqëria

Isidor Koti: Shoqëri e shpërqëndruar!

E shtune, 29.08.2009, 11:20 AM

Shoqeri e shperqendruar!

Nga Isidor Koti

Shoqeria shqiptare po perballet me nje mori elementesh ndertues dhe te rrezikshem qe kane sjelle zhvillim, por edhe deme serioze e te padeshiruara. Keto te fundit, ose jane shuar rishtazi, ose kane sjelle te tjera probleme ne zinxhirin e hallkave specifike e te pergjithshme, duke sjelle nje bashkekzistence te cuditshme mes te mires dhe te keqes. Dhe ne kete perballje ekstremitetesh, shqiptaret e ndiejne me shume se gjithcka tjeter nje dukuri te prekshme sic eshte shperqendrimi. Ne jetojme ne kushtet e nje sistemi kaotik qe fuqizohet reciprokisht nga ritmet e shpejta te ngjarjeve dhe pasiguria qe i shoqeron ato. Stimuluesit e ketij shperqendrimi e kane bazen ne mungesen e pergatitjes per te kaluar nga nje sistem ne tjetrin ne nje kohe te shpejte dhe paralelisht me zhvillimin e vendeve te tjera te perparuara. Te perndjekur nga nje nivel i ulet kulturor i popullates qe erdhi nga erresira 50 vjecare e monizmit, papunesia, jetesa e ulet dhe te shoqeruar me institucione demokratike shpesh te pakonsoliduar si rezultat i hendeqeve politike dhe ekonomike ne vend, ne rezultojne nje shoqeri e re dhe e haperdare mes vullneteve te forta dhe mungeses se shprehjes se tyre.

Ne nje interviste dhene per Zerin e Amerikes ne vitin 2004, shkrimtari yne i njohur Ismail Kadare tregonte se pjesa a pashmangshme eshte ajo qe pak a shume ka qene si semundje ne te gjitha vendet ish-komuniste, kalimi natyrisht nga nje rend komunist, pernjeheresh ne nje rend demokratiko-kapitalist. Keshtu qe trauma eshte shume e madhe. Jane dy bote krejtesisht te ndryshme. Njera eshte bote pa liri, tjetra eshte me liri, pavaresisht se edhe kjo bote ka problemet e saj, sepse nuk ka bote ideale ne kete jete. Kjo eshte trauma kryesore, domethene eshte shume e veshtire qe nje popull i tere: i thjeshti, njerezit qe perbejne ate qe quhet "elite", opinioni publik, etj, te gjitha keto te adaptohen kaq lehte, te kalojne si te thuash nga ky univers ne nje tjeter.

I gjithe ky proces ka sjelle kete shperqendrim. Viktimizimi konkret po ndodh me strukturat sociale, duke nisur nga shtresat e ulta e deri tek ato me te pasurat. Ne perpjekjen per te ulur kete diskordance polarizuese, politika, si katalizatori kryesor i zhvillimeve hyn ne loje me petkun e te qenit force dominuese, jo vetem duke komanduar por edhe duke kontrolluar cdo hap te individit. Nuk behet fjale thjesht per nje censurim te fjales apo te veprimit, por injektim te crregullimit te sistemit psiko-social qe po perjeton personaliteti i cdo shqiptari. Duket se konkluzionet dalin para tezes, e megjithate nuk mungojne mjetet e studimit as faktet qe argumentojne te gjithe kete qendrim ndoshta befasues dhe kritikues. Realisht, studimet e fundit te kryera nga specialisti i Universiteti i Michiganit ne SHBA, David Meyer, tregojne se "shumeveprimi ne te njejten kohe mund te krijoje probleme me mirefunksionimin e trurit, duke e drejtuar motorin kryesor ne berjen e gabimeve". Kjo konkretizohet edhe tek te varfrit, te cilet vuajne me shume mungesen e te mirave materiale, por edhe tek te pasurit, te cilet vuajne thelbin e mireqenies shpirterore.

Nderprerjet dhe shperqendrimet ulin mundesine e kapjes dhe shqyrtimit te ndjeshmerise, sepse eshte e pamundur te perqendrohesh ne te njejten kohe. Kete e ka treguar para pak kohesh neuroshkencetari Rene Marois, nga Universiteti Vanderbilt ne ShBA. Pra ne kete shpejtesi dhe fluiditet te jashtezakonshem, shqiptaret gjenden mes dy elementeve: kujdesit ndaj vetvetes dhe ndaj ngjarjeve qe e rrethojne, te cilat prodhojne realitete. Shumanshmeria e pakontrolluar dhe e padrejtuar mire rrezikon te na marre me shume kohe se sa ta kursejme ate. Kjo na ka cuar ne gabime dhe ne strese. Pra, ky shperqendrim na shoqeron nga strese e tensionime, jo sic ndodh ne vendet e zhvilluara prej zhvillimeve teknologjike, por nga arsyet politike e ekonomike, e mbi te gjitha te stabilitetit mental. Nese jemi duke pare televizor (per shembull Kongresin e nje partie, e cila na nderpritet per shkak te nje telefonate, ose per shkak se duhet te kthejme koken per te pare dicka tjeter rreth nesh, na duhen 15-30 minuta per t'u riperqendruar tek ajo qe lame pergjysme. Kjo na sjell nje lloj ankthi, merzie ose shqetesimi dhe na ben qe te shumefishojme numrin e gabimeve ne raport me veten dhe te tjeret.

Shembujt e aksidenteve te panumert qe degjojme dita-dites, te vetevrasjeve, apo te krimeve brenda familjes vijne si rezultat i ketij disekuilibri qe buron nga shperqendrimi. Dhe le te drejtojme nje pyetje ne kete kontekst: Si mund te perqendrohemi ne gjithe kete corbe politike, ekonomike e sociale? Ka nje zgjidhje. Nese vemendja do te perqendrohet vetem ne drejtimin per shembull te politikes, truri qe udheheq shikimin do te shikoje mire ne kutine e votimit dhe do t'i jape pushtet atij qe ka nje program me te mire. Edhe nga pikepamja ekonomike ndodh e njejta gje. Nese do te fokusoheshim vetem ne nje biznes ose punen tone te thjeshte do te avanconim edhe me shume jo vetem profesionalisht, por edhe financiarisht. E thene shkurt, ndryshimin e vertete e kemi ne te gjithe ne dore jo vetem per te kaluar traumen e shperqendrimit, por edhe per te vene ne pune mirefilltazi institucionet dhe barrikaden e tyre drejtuese qe kalon nga nje rotacion ne tjetrin. Shpesh permasat qe marrin problemet subjektivizohen dhe perjetohen si probleme individuale. E megjithate identifikimi i kushteve te jetes se shqiptareve ka sjelle shperqendrimin e tyre, i cili jo vetem kerkon kohe per te kaluar, por nje periudhe te volitshme per t'u kuruar.

Koha Jonë

(Vota: 0)